ارزيابي و شناسايي تنوع ژنتيكي برخي ژنوتيپ‌هاي انار (Punica granatum) با استفاده از شناسه‌گذاري DNA (ITS)

هدف: ايران يكي از معدود كشورهايي است كه منشأ و مركز پيدايش انار (Punica granatum L.) در دنيا مي باشد. تقريبا نيمي از ژنوتيپ‌هاي انار در معرض انقراض هستند. عليرغم وجود مشابهت بين برخي از ژنوتيپ‌ها از لحاظ ظاهري، از نظر آنتوسيانين‌ها، تركيبات فيتوشيميايي، آنتي اكسيدان‌ها و غيره تفاوت هايي ميان آنها وجود دارد كه بسيار تحت تأثير محيط (بخصوص تنش‌ها) مي‌باشند و نيازمند شناسه‌گذاري DNA مي‌باشند. به همين دليل مطالعات مولكولي دقيق‌تر بويژه شناسه‌گذاري DNA جهت كمك به طبقه بندي، شناسايي ژنوتيپ مورد نياز، عدم نام گذاري اشتباه ژنوتيپ‌ها و تعيين اصالت ارقام ضروري مي‌باشد. با اجراي اين پژوهش مي توان با حذف ژنوتيپ هاي تكراري و مشابه در كلكسيون انار ساوه نسبت به كاهش حجم ژنوتيپ ها اقدام نمود تا هزينه هاي نگهداري و مديريت آنها نيز كاهش يابد. همچنين نسبت به انتخاب بهترين باركد گياهي جهت شناسايي، تفكيك و تعيين ميزان تنوع ژنوتيپ ها جهت استفاده در برنامه هاي اصلاحي استفاده نمود. مواد و روش‌ها: در اين مطالعه، 58 ژنوتيپ موجود در كلكسيون انار ساوه توسط ناحيه باركد ITS مورد بررسي قرار گرفت. پس از توالي يابي، ابتدا تمام توالي ها در سايت NCBI براي صحت ناحيه مورد نظر بلاست و پس از اطمينان از ناحيه گياه مورد نظر (انار)، كيفيت توالي ها با نرم افزار Chromas سنجيده و علاوه بر حذف توالي M13، ابتدا و انتهاي توالي حذف و همچنين توالي هاي بي كيفيت حذف گرديدند. پس از آن براي انجام همرديفي چندگانه به روش clustalW با استفاده از نرم افزار MEGA اقدام به آناليز بيوانفورماتيكي گرديد. نتايج: نتايج نشان داد كه ميزان موفقيت تكثير اين ناحيه از طريق PCR، 79 درصد بود. همچنين موفقيت توالي يابي اين ناحيه 74.68 درصد شد. محتواي GC اين ناحيه برابر با 64.23 درصد گرديد. كمترين فاصله ژنتيكي براي اين ناحيه (0.005) بين ژنوتيپ هاي ملس طبس با چترود شيرين و ترش دورگ رفسنجان با گلوبلند بافق و بيشترين فاصله ژنتيكي (5.314) بين ژنوتيپ هاي گل مگسي تفت با ژنوتيپ هاي دانه سياه اردستان، پوست قرمز زنجان، ملس پاوه، پيوندي اشكذر و دانه قرمز زواره بود. نتايج درخت فيلوژنتيكي نيز نشان داد كه ژنوتيپ هاي وحشي تامين خاش، دومزه باغ ملك ايذه و دورگ ملس بجستان و گل مگسي تفت هركدام در گروه هاي مجزا و ساير ژنوتيپ ها در گروه هاي ديگر قرار گرفتند. نتيجه‌گيري: بطور كلي ژنوتيپ هاي اردستان، خاش، گل مگسي تفت، ملس پيوندي اشكذر، زنجان، پاوه، زواره و راور بيشترين تنوع و فاصله ژنتيكي را با ساير ژنوتيپ ها داشتند كه مي توان با توجه به ساير خصوصيات ژنوتيپ ها به عنوان والدين جهت برنامه هاي اصلاحي از آنها استفاده نمود. همچنين با توجه به اينكه اين ناحيه برخلاف نواحي ديگر، حامل هر دو ژن پدري و مادري است و نيز بدليل تسهيل تكثير و موفقيت توالي آنها، ناحيه مناسبي از نظر توانايي نشان دادن تنوع ژنتيكي بين ژنوتيپ ها تشخيص داده شد كه مي توان در تحقيقات بعدي از آن استفاده نمود.