ويژگي‌هاي موروفولوژيك نهال‌هاي زبان‌گنجشك (Fraxinus rotundifolia Mill)، توت نرك (Morus alba) و افراي سياه (Acer negundo) در گلخانه و عرصه تحت تنش‌هاي آبي در رباط كريم

سابقه و هدف: يكي از محدوديت‌هاي اصلي در منطقه هاي خشك و نيمه خشك، تخصيص منابع آبي براي توسعه‌ فضاي سبز است. از آنجايي كه تنش‌هاي آبي و خشكي در كنار انتخاب نادرست گونه از عامل هاي اصلي كاهش دهنده بقاي نهال‌ها در مرحله استقرار در جنگل كاري‌ها در منطقه هاي خشك و نيمه‌خشك به شمار مي‌آيند، بنابراين اين پژوهش با هدف بررسي ويژگي هاي ظاهري نهال‌هاي گونه‌هاي زبان گنجشك، توت نرك و افراي سياه در گلخانه و عرصه تحت تنش‌هاي آبي در شهر رباط‌كريم است.مواد و روش‌ها: شهر رباط‌كريم يكي از شهرستان‌هاي استان تهران، با وسعتي معادل ۲۷۵ كيلومتر مربع است. به منظور مطالعه اثر تنش آبي بر ويژگي هاي ظاهري نهال‌هاي مورد مطالعه از هر گونه (سه نوع گونه) در هر محيط (گلخانه و عرصه)، تعداد 20 اصله نهال (مجموع 120 اصله نهال) در دو محيط گلخانه و عرصه كاشته شد و در سه سطح تنش آبي (دو، چهار و شش روز پس از فرا رسيدن نقطه حد مجاز تخليه رطوبتيMAD)1) در قالب طرح بلوك‌هاي به طور كامل تصادفي در پنج تكرار مورد آزمايش قرار گرفتند. بدين صورت كه نهال‌هايي كه به نقطه MAD مي‌رسيدند، بلافاصله آبياري نمي‌شدند و تحت سه سطح از تنش آبي دو، چهار و شش روز پس از فرا رسيدن نقطه MAD قرار گرفتند. سپس ويژگي هاي كمي ظاهري نهال‌ها كه شامل پارامترهاي تعداد برگ‌ها، ابعاد برگ‌ها، ارتفاع نهال‌ها، قطر بن، وزن برگ خشك، وزن خشك ساقه به­همراه ويژگي­هاي كيفي نهال‌ها كه عبارت‌اند از شادابي برگ‌ها و سلامت نهال‌ها، اندازه‌گيري شدند.نتايج و بحث: نتايج نشان داد كه تعداد بازه زماني فرا رسيدن نقطه MAD در گلخانه براي گونه‌هاي زبان‌گنجشك 29، افراي سياه 28 و توت نرك 32 و در عرصه براي گونه‌هاي زبان‌گنجشك 20، افراي سياه 20 و توت نرك 17 دوره بوده است. به طور كلي در هر سه گونه‌ مورد مطالعه، در ارديبهشت ماه (زمان شروع پژوهش)، نهال‌ها در وضعيت بسيار مناسبي قرار داشت. در ساير ماه‌ها، پس از تحت تنش آبي قرار گرفتن (دو، چهار و شش روزه) همواره با گذشت زمان از تعداد برگ و ابعاد برگ كاسته شده است. به طوريكه در گونه‌ افراي سياه تعداد برگ‌ها در محيط گلخانه در ماه مرداد به عدد صفر (بي برگي نهال‌) رسيد.نتيجه گيري: به طور كلي با افزايش تنش آبي از تعداد برگ، ابعاد برگ، وزن برگ خشك، وزن خشك ساقه، شادابي برگ‌ها و سلامت نهال كاسته شد. به نظر مي‌رسد كه شش روز پس از MAD زمان مناسب آبياري نهال‌ها با توجه به ويژگي هاي ظاهري آنان است. توجه به ويژگي هاي ظاهري نهال‌ها در هنگام آبياري همواره به استفاده بهينه در مصرف آب، جلوگيري از زياد آبياري و كم آبياري نهال‌ها و صرفه جويي در هزينه‌هاي مربوطه كمك شاياني مي‌كند.