تحليل موانع مديريت پسماندهاي روستايي (مطالعه موردي: بخش مركزي شهرستان اروميه)

سابقه و هدف: هدف كلي اين تحقيق، تحليل موانع مديريت پسماندهاي روستايي (مطالعه موردي بخش مركزي شهرستان اروميه) بود. تا بدين­وسيله با شناختي جامع از موانع، مشكلات و­محدوديت هايي كه موجب مديريت نامطلوب پسماند روستايي در منطقه موردمطالعه گشته اند، حاصل آيد و اين شناخت همه جانبه وضع موجود، زمينه ساز اتخاذ برنامه هاي هدفمند جهت رفع موانع و مديريت صحيح پسماند روستايي در ميان روستاهاي مورد مطالعه گردد.مواد و روش ها: پژوهش به لحاظ هدف كاربردي و به لحاظ نحوه گردآوري داده ها ميداني بود. جامعه آماري تحقيق شامل كليه دهياران در توابع بخش مركزي شهرستان اروميه بودند كه مديريت پسماند روستايي را اجرا مي كردند (136=N). پرسشنامه ابزار اصلي پژوهش بود كه با استفاده از مرور منابع و مصاحبه با صاحب نظران، كارشناسان و اعضاي هيات علمي دانشگاه طراحي و روايي محتوايي آن مورد تأييد قرار گرفت. براي بررسي پايايي تعداد 30 پرسشنامه تكميل و مقدار آلفاي كرونباخ آن 91/0 بدست آمد كه نشان دهنده­ي پايايي قابل قبول پرسشنامه بود. تجزيه و تحليل داده ها به كمك نرم افزارSPSS  و تكنيك تحليل عاملي اكتشافي انجام شد.نتايج و بحث: نتايج حاصل از تحليل عاملي نشان داد كه موانع مديريت پسماند روستايي در شش گروه موانع آموزشي- فرهنگي (ميزان واريانس13/18)، بهداشتي- محيطي (ميزان واريانس 06/18)، دانشي (ميزان واريانس 53/12)، زيست محيطي (ميزان واريانس 96/10)مديريت دفع (ميزان واريانس 24/10) و تجهيزاتي (ميزان واريانس 92/6) طبقه بندي شدند كه در مجموع 84/76 درصد از تغييرات واريانس كل مربوط به موانع مديريت پسماندهاي روستايي را در منطقه مورد مطالعه تبيين مي كردند. رتبه اول را در اولويت بندي گويه هاي موانع آموزشي-فرهنگي، گويه عدم وجود فرهنگ موردنياز در خصوص مصرف كمتر، در گويه هاي موانع بهداشتي- محيطي، رهاكردن و دفع زباله ها توسط روستاييان در نزديك­ترين محل ( در معابر، مسير رودخانه ها، كنار جاده ها و...) و بروز بيماري هاي انگلي براي اهالي روستا، درگويه هاي موانع دانشي، عدم آگاهي و دانش كم روستاييان در خصوص ارزش اقتصادي ناشي از استفاده مجدد از پسماندهاي كشاورزي، در عامل مديريت دفع، فقدان طرح تفكيك در مبدا و در نتيجه مخلوط شدن پسماندهاي تر، خشك و ويژه با يكديگر و در خصوص عامل زيست محيطي، وجود حشرات و جوندگان موذي و افزايش آن­ها در زمان هايي از سال در محل دفع و معابر تا زمان جمع آوري زباله ها و در نهايت در گويه هاي عامل تجهيزاتي، كمبود و نبود صنايع تبديلي جهت استفاده مجدد از ضايعات و پسماندهاي كشاورزي به خود اختصاص دادند.نتيجه گيري: توانمندسازي مردم از طريق آگاهي سازي و اطلاع رساني، آموزش با استفاده از ابزار مناسب و متناسب با شرايط ويژه­ي فرهنگي و اجتماعي در زمينه مديريت پسماند مي تواند راهگشا و كاربردي و عملياتي باشد. براي مديريت منسجم و هدفمند جهت مديريت پسماند و موفقيت در بهبود مسائل زيست محيطي در محدوده­ي مورد مطالعه نياز به روش هاي اختصاصي و برنامه هاي استراتژيك است. لذا نياز است كه در اين زمينه برنامه ريزي و تمهيدات لازم اتخاذ شود. همچنين توصيه مي شود از مشاركت مردم و NGOها براي تفكيك در مبدا و از ساماندهي فعاليت هاي غيررسمي جمع آوري و بازيافت مواد در برنامه هاي بازيافتي استفاده گردد ضمن اينكه نياز است شهرداري ها، سازمان ها و ارگان هاي وابسته به دولت دهياران را در تامين امكانات و تجهيزات موردنياز جهت مديريت پسماند روستايي ياري نمايند.