بررسي نگرش نوين محيطزيستي جوامع بومي نسبت به خدمات اكوسيستم جنگل (مطالعه موردي: جنگل هاي شياده و ديوا)

سابقه و هدف: اكوسيستم جنگل به عنوان يك منبع طبيعي ارزشمند، كاركردها و خدمات مختلفي را براي بشر فراهم مي كند كه حفظ و نگهداري آن بايد هدف اساسي فعاليت هاي انسان قرار گيرد. اما امروزه به دليل مشكلات و چالش هاي محيط­زيستي براي آن، بررسي نگرش و رفتار جوامع بومي جهت حفاظت از آن اهميت زيادي پيدا كرده است. از اينرو هدف پژوهش حاضر بررسي و تحليل نگرش محيط گرايانه جوامع بومي حاشيه جنگل هاي شياده و ديوا از توابع شهرستان بابل واقع در استان مازندران است. مواد و روش ها: پژوهش حاضر از پژوهش هاي كاربردي و از نظر ماهيت و روش جزء پژوهش هاي توصيفي تحليلي مبتني بر پيمايش است. در اين مطالعه به منظور گردآوري اطلاعات از دو روش اسنادي و ميداني استفاده شده است. جامعه آماري اين پژوهش شامل 150 خانوار بومي روستاهاي حاشيه جنگل هاي شياده و ديوا مي باشد كه از خدمات اكوسيستم جنگلي منطقه بهره مند مي شدند. ابزار پژوهش حاضر پرسشنامه اي است كه روايي آن توسط تعدادي از متخصصان جنگلداري مورد تأييد قرار گرفت و پايايي گويه هاي ابعاد نگرش محيط زيستي آن هم با استفاده آزمون آلفاي كرونباخ محاسبه گرديد. در اين مطالعه از آزمون t تك­نمونه اي جهت تجزيه و تحليل اطلاعات ابعاد نگرش نوين محيط زيستي شامل نگرش هاي ارزشي زيست كره، نوع دوستانه، خودخواهانه و حفاظتي استفاده شد. متغيرهاي اقتصادي-اجتماعي در اين تحقيق شامل هشت متغير سن، تأهل، جنسيت، شغل، بعُد خانوار، سطح تحصيلات، هزينه و درآمد بوده است.نتايج و بحث: در اين پژوهش پايايي گويه هاي پرسشنامه با استفاده از آزمون آلفاي كرونباخ (0.87 صدم) محاسبه شده است كه قابل اعتماد بودن آن را نشان مي دهد. همچنين نتايج حاصل از بررسي علاقمندي به نگرش ارزشي زيست كره پاسخگويان نسبت به خدمات اكوسيستمي جنگل نشان داد كه 80.67 درصد افراد مورد مطالعه به مسائل محيط­زيستي نگاه مثبت داشتند و 79.20 درصد افراد مورد مطالعه به مسائل محيط زيستي نگاه نوع دوستانه داشتند و 24.84 درصد افراد مورد مطالعه به مسائل محيط زيستي نگاه خودخواهانه دارند. همچنين 82.62 درصد جوامع بومي تمايل به حفاظت از خدمات اكوسيستم جنگلي منطقه را داشتند. نتايج حاصل از آناليز داده ها نشان داد كه در ميان گويه هاي نگرش ارزشي زيست كره، نوع دوستانه، خودخواهانه و حفاظتي به ترتيب گويه هاي سطح جنگل ها و مراتع كشور در حال كاهش است ، خانواده من به محيط زيست بخصوص جنگل ها اهميت مي دهند ، من توانايي مالي كافي براي پرداخت به منظور حفاظت از جنگل هاي شياده و ديوا را ندارم و براي حفاظت از محيط زيست به ديگران تذكر مي دهم و به قوانين حفاظت از جنگل پايبندم رتبه اول را به خود اختصاص دادند. همچنين نتايج آزمون t تك نمونه اي براي نگرش محيط گرايانه جوامع بومي نشان داد افراد با نگرش هاي حفاظتي و خودخواهانه به ترتيب داراي بيشترين و كمترين ميانگين رفتاري بوده اند.نتيجه گيري: طبق نتايج بعُد نگرش ارزشي حفاظتي در منطقه پژوهش ميانگين بيشتري نسبت به ساير نگرش هاي ارزشي به خود اختصاص داده است. اين نشان از آن است كه جوامع بومي محيط زيست و منابع پيراموني را متعلق به خود مي دانند و براي حفاظت از آن تلاش مي نمايند.