تحليل فيلم سينمايي «روز واقعه» با رويكرد نئوفرماليستي

در ميان آثار سينمايي با محوريت واقعۀ عاشورا، فيلم «روز واقعه» (1373) ساخته شهرام اسدي، يك اثر سينماييِ درخورِ تأمل است. اين پژوهش درصدد است نحوۀ تعامل ساختار روايي و سبك بصري اين فيلم را در خلق انواعِ معاني با استفاده از رويكرد نئوفرماليستي كريستين تامپسون و نظريه‌‌هاي ديويد بوردول در روايت فيلم داستاني تحليل كند. روش تحقيقِ به‌كاررفته در پژوهش، تحقيق توصيفيِ تحليلِ محتواست. بسط روايت در نظام فرمي «روز واقعه»، از الگوي سفر اسطورۀ يگانه و الگويِ جست‌وجو تبعيت مي‌‌كند. استفاده از شگردهاي خلاقۀ سبكي و روايي در فيلم، موجبِ هماهنگي ميزانسن‌‌ها با اهداف صحنه‌‌اي و بافت كليِ اثر شده است. اصالت در روايت‌‌گري و عناصر سبك‌‌شناختي فيلم «روز واقعه» در بين آثار سينمايي تاريخيِ داراي بن‌‌مايۀ ديني ايران، ماحصل شگردهاي سينمايي به‌كاررفته در آن است. به‌كارگيريِ الگوهايِ بسطِ روايي و سبكيِ متناسب با مضمونِ اثر، كاربرد پيرنگ‌‌هاي فرعيِ يكپارچه با پيرنگ اصلي، كاركردهاي متعدد نقش‌‌مايه‌‌هاي تكرارشونده در بافت عيني و روايي، ريتم هماهنگ و متناسب موسيقي و تصوير و خلق معانيِ ضمنيِ تلويحي و دلالت‌‌گر، از مهم‌‌ترينِ اين شگردهاي بكار رفته در اين فيلم است. براساس نتايج اين تحليل، در سينماي تاريخي با محوريت مضموني وقايع ديني، شكل‌‌گيري درست موقعيت‌‌هاي نمايشيِ مرتبط با موقعيت‌‌هاي تاريخيِ متناظرِ آن، همچنين پيوستگي و انسجام مفاهيم برآمده از بافت عيني و روايي فيلم با ايدئولوژي‌‌هاي پايۀ مطرح‌شده در خود اثر، از اهميت بسياري برخوردار است.