برساخت نسبت هنر و تعهد اجتماعي در مجلات فرهنگي-ادبي دهۀ نخست پس از انقلاب (مطالعۀ موردي: كيهان فرهنگي، آدينه و دنياي سخن)

يكي از نتايج انتشار مجلات تخصصي فرهنگي-ادبي پس از انقلاب اسلامي، برساخت معناي تحول‌يافته از هنر به مثابه يك زبان ‏بود. مضامين برساخته در برخي مجلات، هنر را در نسبت با تعهدِ اجتماعيِ از ديدگاه‌هاي گوناگون نگريستند. اين نگرش‌ها در جايگاه مراجعي در انديشه‌ورزي فرهنگي، در روند تعريف هنر معاصر در ايران پساانقلاب موثر گشتند. اين مقاله با طرح اين پرسش كه مطبوعات وابسته به گفتمان‌هاي غالب و رقيب در دهۀ نخست پس از سال 1357، هنر را در چه نسبتي با تعهد اجتماعي تبيين نمودند، به واكاوي موضوع در 3 مجله انتشاريافته در اين دهه، يعني «كيهان فرهنگي»، «آدينه»، و «دنياي سخن»، پرداخته و تبيين جايگاه هنر متعهد اجتماعي را در نسبت با ميادين گفتماني تحليل كرده است. تحليل مضامين مجلات منتخب نشان داد كه در رويكردهاي اتخاذشده در اين مجلات، تعهد در هنر به مثابه امر ضروري در ياريگري آرمان انقلاب و دين، در يك گفتمان، و همان مفهوم با توجه به ضرورت جامعه‌گرايي با رويكرد سوسياليستي، در گفتمان رقيب، تعريف‌شده اما در هر 3 نمونه، تعهد اجتماعي در هنر، در خدمت گسترش ميدان قدرت با توليد هنري ايدئولوژيك است. اين رويكرد در مجلۀ كيهان فرهنگي به نمايندگي از گفتمان غالب، متأثر از پارادايم انقلابي‌- ديني و در مجلات آدينه و دنياي سخن به نمايندگي از گفتمان‌ رقيب، برخاسته از پارادايم روشنفكري- سوسياليستي بوده است.