تحليل كهن‌الگوييِ شخصيت مردانه در سينماي ايران؛ مطالعه موردي فيلم «شعله‌ور»

در سال‌ها و دهه‌هاي اخير مطالعات زنان با هدف مقابله با ناديده‌گرفتن زنان در حوزه‌هاي مختلف بسيار پررنگ شد؛ تاحدي كه اين بار به‌نوعي مطالعات مردان در حاشيه قرار گرفت. اين مسئله در خصوص مطالعه و تحليل شخصيت‌هاي سينمايي مرد نيز وجود دارد. در حالي كه پژوهش‌هاي مختلفي به تحليل بازنمايي زنان در آثار سينمايي و هنري پرداخته‌اند، تعداد پژوهش‌هايي كه شخصيت مردانه را تحليل كرده باشند بسيار معدود است. رويكرد نظري در اين پژوهش، مبتني بر نظريه كهن‌الگويي جين شينودابولن (يكي از پيروان يونگ) بوده و فيلم سينمايي «شعله‌ور» به‌عنوان نمونه‌ با روش نشانه‌شناسي فيسك مورد تحليل قرار گرفته است. فيلم «شعله‌ور» به‌عنوان نمونه تحليل اين پژوهش، از لحاظ علمي مزيت‌هايي دارد كه آن را به نمونه‌اي مناسب براي تحليل تبديل كرده است. فيلم، شخصيت‌محور است؛ به اين معنا كه يك شخصيت مركزي دارد كه مخاطب در طول فيلم تقريباً همه ماجراها را با ذهنيت او دنبال مي‌كند. راوي نيز با ارائه تك‌گويي‌هاي دروني و سيلانات ذهني شخصيت‌ها به اين مسئله كمك مي‌كند. نتايج نشان مي‌دهد كه نزديك‌ترين كهن‌الگو به شخصيت اصلي فيلم (فريد) پوزيدون است. كارگردان فيلم با تصويركردن فريد، شخصيت‌ كهن‌الگويي پوزيدون را تداعي مي‌كند. مهم‌ترين شباهت بين شخصيت مردانه فيلم و شخصيت كهن‌الگويي مردانه، داشتن روحيه خشم، كينه‌توزي و انتقام‌جويي است.