فرايند جابه‌جايي موضعي در زبان فارسي

واژه‌بست‌هاي ضميري زبان فارسي غالباً در دورترين فاصله از پايه واقع مي‌شوند؛ اما در برخي ساختارها قادرند به‌صورت بلافصل به پايه متصل شوند. توان تبيين اين رفتار دوگانه مي‌تواند محكي براي بررسي كارآمدي رويكردهاي مختلف باشد. اين جستار درپي آن است كه مشخص كند آيا براي تعيين جايگاه تكواژها در سطح واژه، در زبان فارسي، به نظريه غيرواژگان‌گراي صرف توزيعي و حضور بخشي پسانحوي به نام صرف نياز است؟ يا آنكه مي‌توان با استفاده از سازوكارهاي رايج در واژگان‌گرايي به تبييني كارآمد دست يافت؟ براي اين منظور، پس از معرفي مباني نظري و آراي پژوهشگران پيشين، به تحليل داده‌ها مي‌پردازيم. تحليل‌ها نشان مي‌دهد كه فرضيه‌هاي واژگان‌گرا توان تبيين اين مسئله را ندارند كه چرا واژه‌بست «-شون» در «خودشوني‌ها» و «خودي‌هاشون» دو جايگاه دارد؛ اما چنين امري در ساير ساختارها مجاز نيست. با تحليل ساختارهاي فوق در چارچوب صرف توزيعي مشخص شد كه وجود عمليات‌هاي فرانحوي همچون جابه‌جايي موضعي و نوع مشخصه‌هاي موجود در هسته واژه‌بست و واژه پايه در تبيين رفتار واژه‌بست‌ ضميري موثر است.