بازخواني گرايش‌هاي ديني و سياسي ايرانيان در سدۀ هشتم هجري در نگاه حمداللّه مستوفي

از ويژگي‌هاي حيات  ديني ايرانيان در دورهٔ مغول، رشد گفتماني از مذهب اهل سنّت و جماعت است كه خلافت خلفاي راشدين و مقام امامت و ولايت ائمّهٔ اثني عشر را در كنار هم نشانده و توأمان به هر دو باور داشت. اين موضوع هم­زمان با تشخّص عيني بسط مفهوم ممالك محروسهٔ ايران‌زمين در متون اين دوره به روشني آشكار است. در اين ميان، حمداللّه مستوفي جايگاه مهم و شايان توجهي دارد. هر سه تصنيف عمدهٔ وي، واجد جزئيات فراواني در تبيين انديشهٔ مذهبي حمداللّه مستوفي و باورهاي مذهبي رايج در ايران روزگار او است. تحقيق حاضر بر آن است تا به شيوهٔ توصيفي و تحليلي نشان دهد كه نگاه مستوفي نسبت به اين انديشهٔ مذهبي چگونه بوده است؟ بررسي مزبور بيانگر آن است كه حمداللّه مستوفي هر چند در تصنيف آثارش در پي تدوين متون ديني نبوده، لكن در خلال آن‌ها اطلاعات ارزشمندي از اوضاع ديني زمانهٔ خود به دست داده است. وي ضمن بيان نحوهٔ پراكندگي مذاهب مختلف در ايران، رويكردهاي رايج و عمدهٔ مذهبي اين دوره را به روشني نشان داده است.