بازنماييِ كاركرد اجتماعيِ عزاداريِ امام حسين (ع) در معماري حسينيه‌هاي ايران

كالبد هر اثر معماري متأثّر از روحي است كه شرايط طبيعي، اجتماعي، سياسي و غيره بدان مي‌دمد. لذا در يك زمان واحد در جوامع مختلف شاهد ويژگي‌هاي كالبدي متفاوت براي بناهايي با كاركرد يكسان هستيم. بررسي ميزان و چگونگي تأثير هر يك از اين عوامل مي‌تواند منجر به درك بهتر از علل شكل‌گيريِ گونه خاصي از بنا، ويژگيهاي خاص و وقوع تحولات فرمي و كاركردي در آن شود. حسينيه‌ها به عنوان گونه‌اي از فضاي جمعي براي برگزاري آيين عزاداريِ امام حسين و سير تحولات كالبديِ آنها در ايران موضوع اصليِ اين مقاله قرار گرفته‌اند. در اين راستا تلاش شده تا به اين پرسش اصلي پاسخ داده شود كه تاثير كاركرد اجتماعي-سياسيِ آيين عزاداريِ امام حسين در ايران، در تحولات كالبدي-فضاييِ مكان‌هاي برگزاريِ اين آيين به خصوص در شهرهاي مركزي ايران (اقليم گرم و خشك) چيست؟ اين مقاله رويكردي كيفي دارد كه فنِّ گردآوريِ داده‌هاي آن بررسيِ اسناد و مشاهده است. پژوهش از نظر شيوۀ تحليل داده‌ها نيز يك پژوهش تاريخي محسوب مي‌شود. يافته‌هاي پژوهش نشان مي‌دهد همانطور كه كاركرد اجتماعيِ آيين عزاداريِ امام حسين در ايران از آغاز تا پايان حكومت قاجار در چهار مرحله، دچار تحولاتي بنيادين شده‌، مكان برگزاري اين مراسم و كالبد معمارانۀ آن نيز تحت تاثير كاركرد اجتماعيِ مراسم، دچار تحولاتي اساسي گشته‌است.