كليدواژه :
اندرز , رذيلت‌هاي اخلاقي , فضيلت‌هاي اخلاقي , قوم سرخي , مَثَل
چكيده فارسي :
مثل‌ها يكي از گونه‌هاي ادبيات عامه‌اند كه همواره بستري مناسب براي بازتاب احساسات، انديشه‌ها، باورها، آرمان‌ها، آرزوها و خلق و خوي جوامع انساني بوده‌اند. يكي از ويژگي‌هاي مهم مَثل‌ها، جنبۀ اندرزي آن‌هاست. قوم سرخي، يكي از اقوام كهن ايراني است كه در جنوب غرب شيراز و در منطقۀ كوهمره‌سرخي سكونت دارند. اين قوم به گويش سرخي سخن مي‌گويند و از ادبيات شفاهي غني برخوردارند. مَثل، يكي از گونه‌هاي بسيار پركاربرد در گفت‌وگوهاي مردم اين ديار است. نگارنده، نخست با روش ميداني و با بهره‌گيري از افراد كهنسال در روستاهاي مختلف اين منطقه، به گردآوري چهار صد و شصت و سه مثل كه دويست و هشتاد مورد از آن‌ها جنبۀ تعليمي دارند، پرداخته و سپس با استفاده از منابع كتابخانه‌اي و با رويكرد توصيفي-تحليلي، جنبه‌هاي اندرزي آن‌ها را بررسي و تحليل كرده است. اهميت و ضرورت اين پژوهش در حفظ بخش مهمي از ادبيات عاميانۀ اين منطقه است كه در آستانۀ نابودي قرار دارد. يافته‌هاي پژوهش نشان‌دهندۀ كثرت و گوناگوني مفاهيم اندرزي در مثل‌هاي قوم سرخي است. بيش از نيمي از مثل‌هاي اين منطقه، دربرگيرندۀ پند و اندرز است. توصيه به رعايت فضيلت‌هاي اخلاقي و دوري از رذيلت‌هاي اخلاقي، كار، ازدواج و تربيت فرزندان، بخش اعظم اين مفاهيم را دربرمي‌گيرد. مفاهيم اندرزي اين مثل‌ها در هشت مقوله دسته‌بندي شده است: آموزه‌هايي دربارۀ فضيلت‌هاي اخلاقي، آموزه‌هايي دربارۀ رذيلت‌هاي اخلاقي، آموزه‌هايي دربارۀ دوست، دشمن و همنشين، آموزه‌هايي دربارۀ معيشت و طلب روزي، آموزه‌هايي دربارۀ توصيه به كار، تدبير در كارها، سپردن كار به كاردان، آموزه‌هايي دربارۀ ازدواج، آموزه‌هايي دربارۀ تربيت و ديگر مسايل فرزندان و آموزه‌هايي دربارۀ هشياري در شناخت افراد جامعه.
چكيده لاتين :
Parables are one of the types of popular literature that have always been a suitable platform for reflecting the feelings, thoughts, beliefs, ideals, wishes and mood of human societies. One of the important features of parables is their instructive aspect. The Sorkhi tribe is one of the ancient Iranian tribes whom has lived in the southwest of Shiraz and in the Kohmarreh-Sorkhi area. These people speak the Sorkhi dialect and they have a rich oral literature. folktale is one of the most used types in the conversations of the people in this country. The author first collected four hundred and sixty-three tales, two hundred and eighty of them have an educational aspect, using the field method and using old people in different villages of this region. Using library resources and with a descriptive-analytical approach, he has examined and analyzed their instructional aspects. The importance and necessity of this research is to preserve an important part of the folk literature of this region, which is on the threshold of destruction. The findings of the research show many and diverse concepts of advice in the parables of the Sorkhi people. More than half of the parables in this area contain advice. The news to observe moral virtues and stay away from moral vices, work, marriage and raising children includes most of these concepts. The instructional concepts of these parables are classified into eight categories: teachings about moral virtues, teachings about moral vices, teachings about friends, enemies, and neighbors, and mixtures about livelihood. and asking for a living, teachings about advice to work, planning in effort, trusting work to assistants, teachings about marriage, teachings about raising children and the other issues, and teachings about awareness in knowing people in the society.
