فارسي‌ستيزي در يك سدۀ اخير در افغانستان

زبان فارسي كه آن را در ايران «فارسي»، در افغانستان «دري» و در تاجيكستان «تاجيكي» مي‌خوانند، از گذشته‌هاي دور زبان رسمي و درباري سرزميني كه امروزه افغانستان مي‌خوانند، بوده‌است. اين زبان از زمان شكل‌گيري حكومت مستقل در افغانستان و تغيير نام خراسان به افغانستان (1747م)  تا به امروز سرگذشت غم انگيزي داشته‌است. سياست به‌حاشيه‌راندن زبان فارسي كه از دورة امير حبيب‌الله‌خان (1901-1919م) شروع شد، در دوره‌هاي بعد و تا امروز با فرازونشيب‌هايي دنبال شده‌است. چنانكه در دورة نيم‌قرنة حكمراني خاندان آل‌يحيي (1308-1357ش) براي مدت كوتاهي به‌كلي از نظام اداري و آموزشي حذف شد و سپس در سال 1343ش اسم «دري» بر اين زبان تحميل شد و به‌عنوان يكي از دو زبان رسمي در كنار زبان پشتو در قانون اساسي دورة ظاهرشاه درج شد. اين جايگاه در دورۀ نظام‌هاي كمونيستي نيز حفظ شد؛ اما پس از جنگ‌هاي داخلي و تسلط طالبان (1375-1380ش) بيش ازپيش مورد بي‌مهري قرار گرفت. با روي‌كار آمدن دموكراسي و شكل‌گيري نظام جمهوري اسلامي (1380-1400ش) و در قانون اساسي مصوب 1382ش، زبان پشتو و فارسي به‌عنوان دو زبان رسمي در افغانستان شناخته شد، با اين تفاوت كه ارجحيت به زبان پشتو داده شد و سرود ملي اين كشور نيز به زبان پشتو ساخته شد. همچنين اصطلاحات دانشگاهي، نظامي و اداري تنها به زبان پشتو واگذار شد. سرانجام، با سقوط نظام جمهوري و تسلط دوبارة طالبان بر خاك افغانستان، اين گروه مجددا درصدد حذف زبان و اصطلاحات فارسي از ادارات و لوايح دولتي شده‌است.