مدل‌ سازي تغييرات فرسايش و رسوب رودخانه سجاسرود قبل و بعد از ساخت سد گلابر با روش GCD

امروزه از داده هاي تصاوير ماهواره اي در زمينه هاي مختلف براي رصد و كشف تغييرات پديده هاي مختلف ژئومورفولوژي استفاده مي شود.در همين راستا با هدف تعيين و تبيين تاثير سد گلابر بر مورفولوژي و ميزان فرسايش و رسوبگذاري رودخانه سجاسرود در پايين دست، از مدل GCD استفاده گرديد. داده هاي اين مدل از طرق مختلف قابل حصول است. در اين مقاله مدل هاي رقومي ارتفاعي سري زماني، از تصاوير ماهواره اي استر سري L1A و L1B براي مدل GCD تهيه گرديد. پس از تهيه DEM هاي تاريخي مورد نياز ، مدل با سه روش حداقل سطح تشخيص ، مدل خطاهاي انتشاريافته و تعيين آستانه احتمالي با استفاده از تعريف يك‌فاصله اطمينان توسط كاربر، در محيط نرم افزار ARCGIS و الحاقيه GCD اجرا گرديد. خروجي روش هاي سه گانه مدل نشان داد، در تمام طول دوره مطالعه 2003تا 2019 فرايند رسوبگذاري در بستر رودخانه بر فرايند فرسايش غلبه داشته است. از طرفي بعد از بهره برداري از سد، ضمن كاهش كلي نرخ فرسايش و رسوب در پايين دست سد، خروجي مدل GCD در هر سه روش و نمودارهاي رواناب سري زماني، حاكي از كاهش معنادار ميزان فرسايش در بستر رودخانه دارد. با كاهش قدرت حمل بار رسوب و فرسايش رودخانه در بخشهايي از مسيرش با جابجايي و افزايش عمق مواجه شده است. .همچنين ميانگين درصد تغييرات اختلاف حجم خالص در رودخانه از 0.19 درصد قبل از ساخت سد تا 0.50 درصد بعد از ساخت سد براي مدل‌هاي مختلف در نوسان است. همچنين نتايج حاصل از محاسبات برخي از پارامترهاي مورفومتري رودخانه ضمن تاييد صحت خروجي مدل GCD نشان مي دهند ميانگين كلي اكثر پارامترها مانند تعداد پيچانرودها ، طول كانال، ضريب خميدگي و زاويه مركزي در دوره بعد از بهره برداري از سد كاهش يافته است و رودخانه از حالت الگوي پيچانرودي توسعه يافته به الگوهاي پيچانرودي توسعه نيافته و شبه توسعه يافته تغيير شكل داده است.