ارزيابي قابليت‌هاي زمين‌ گردشگري سايت‌هاي ژئومورفولوژيكي كويري بر اساس روش كامنسكوي اصلاح شده (مطالعه موردي كويرهاي استان يزد)

ژئومورفوتوريسم يكي از حوزه هاي مطالعاتي نوين در علوم زمين و گردشگري است كه بر شناخت ژئومورفوسايت ها تاكيد دارد.هدف اين پژوهش بررسي توانمنديها و قابيلت‌هاي گردشگري كويرهاي استان يزد جهت ارائه آنها براي برنامه‌ريزي، مديريت و ارائه خدمات است. به دليل قرار گرفتن 15 كوير نسبتا وسيع و بزرگ با اشكال متنوع ژئومورفيكي در بخشهاي مختلف استان يزد، اين استان را به يكي از استانهاي بي‌بديل و كم‌نظير در سطح كشور تبديل نموده است. براي ارزيابي قابيلت‌هاي گردشگري كويرهاي استان مدل كامنسكوي اصلاح شده ارائه شده است. در مدل كامنسكو، كه بر اساس نظر برخي محققين از كارامدترين مدل براي ارزيابي ژئومورفوسايت‌هاي ايران است، بيشتر بر وضعيت موجود مانند ارزشهاي اقتصادي، زيبايي شناختي و علمي تاكيد مي‌شود. در حالي كه هدف اصلي بسياري از مطالعات ارزيابي ژئومورفوسايت‌ها در ايران، بررسي و شناسايي توانمنديهاي بالقوه جهت برنامه‌ريزي، مديريت و ارائه خدمات است. از ان رو، شاخص جذابيت و سرگرمي با زيرشاخصهايي چون جذابيت براي يك گروه سني يا براي همه گروههاي سني يا تيپ خاصي از گردشگران، مدت اقامت و ماندگاري در اين ژئوسايت‌ها، ايجاد حس آرامش و تمدد اعصاب و روان، قابليت‌هاي بازي و سرگرمي بويژه براي كودكان و نوجوانان و ويژگيهاي درماني و پزشكي، به عنوان مهمترين شاخص به شاخص‌هاي قبلي كامنسكو افزوده گرديد. نتايج حاصل از بررسي‌ها و ارزيابي سايت‌هاي كويري استان يزد بر اساس مدل كامنسكوي اصلاح‌شده نشان مي‌دهد كه از ميان 15 كوير و دق شاخص اين استان بيشترين قابليت براي توسعه ژئوتوريسم در كوير بافق با 76 امتياز وجود دارد. بعد از آن به ترتيب كويرهاي اردكان با 67، ساغند با 62 و ابركوه با 57 امتياز و كوير دروزاه قرآن با 56 امتياز در رتبه هاي بعدي قرار دارند. از مهمترين ويژگي اين كويرها تنوع عارضه هاي ژئومورفيك و فضايي مناسب براي فعاليت و سرگرمي گروههاي مختلف سني از كودكان و نونهالان تا جوانان ماجراجو و افراد ميانسال است كه ميتوانند به فعاليت ها مختلفي از جمله پيادره روي در كوير، راه رفتن روي تپه هاي ماسه اي حاشيه كويرها، ديدن اشكال متنوع ژئومورفيك كويري، ديدن سطوح شوره زار، كويرهاي چربه، رودخانه شور، ديدن آسمان صاف و پرستاره، هواي نسبتا خنك در فصول گرم و مواردي از قبيل كمپ زدن، شترسواري در كوير، ماشين سواري (آفرود) و موتور سواري و حتي دوچرخه سواري در كوير از جمله خدمات و تفريحات ديگري است كه ميتوان براي كويرها و جذب گردشگر در آنها در نظر گرفت. از اين رو، آگاهي و شناخت به نسبت توانمندي هاي كويرهاي استان ميتواند جهت توسعه اقتصادي پايدار در اين استان خشك موثر واقع شود و جهت برنامه ريزي، سرمايه گذاري و مديريت و فراهم نمودن زيرساخت هاي لازم اقدامات مناسب را انجام داد.