اصول اثر دوگانه و تماس شخصي: سازوكارهاي شهودي تصميم‌گيري اخلاقي

هدف پژوهش حاضر، بررسي سازوكارهاي ذهني تصميم‌گيري در دوراهي‌هاي اخلاقي بوده است. اهداف موردنظر در پژوهش عبارت بودند از: 1. تأثير دو اصل اخلاقي اثر دوگانه و تماس شخصي بر تصميم‌گيري شركت‌كننده‌ها؛ 2. رابطۀ هيجان فوري با تصميم‌گيري اخلاقي و ۳. بررسي ميزان آگاهي افراد از اصول زيربنايي تصميم‌گيري‌هاي اخلاقي‌ خود در شرايط محدوديت زماني. اين پژوهش ازجمله طرح‌هاي تركيبي بوده است. ابزار پژوهش شامل سه سناريو بود كه از پژوهش‌هاي مشابه اقتباس شد. جامعۀ آماري شامل دانشجويان فعال در شبكه‌هاي مجازي مربوط به دانشگاه‌هاي سراسري شهر تهران بود. حجم نمونه 129 نفر بود و ازطريق روش دردسترس نمونه‌گيري انجام شد. براي تجزيه‌وتحليل آماري نيز از آزمون تحليل واريانس، آزمون تعقيبي توكي و ضريب همبستگي پيرسون استفاده شد. براساس نتايج پژوهش، تأثير هر دو اصل مذكور بر تصميم‌گيري اخلاقي آزمودني‌ها به‌طور معني‌داري (p 0.01 ) تأييد شد. همچنين، مشخص شد كه آزمودني‌ها از اصول مذكور آگاهي ندارند. همچنين، ميان ميزان پذيرفتني‌بودن به‌لحاظ اخلاقي و هيجان خوشايندي دربارۀ واقعۀ اخلاقي رخ داده، در سناريوها در شرايط محدوديت زماني همبستگي مثبت ( p 0.01) وجود داشته است. از يافته‌هاي پژوهش مي‌توان نتيجه گرفت كه تصميم‌گيري اخلاقي تابع سيستمي دوگانه است كه عبارت‌اند از: 1. سيستمي شهودي، خودكار، فوري، جهان‌شمول و مبتني بر هيجان كه تابع سازوكارهاي ذهني بنيادين و حاصل فرايند انتخاب طبيعي است و فرد نسبت به آنها آگاهي چنداني ندارد و 2. سيستم منطقي كه حاصل تقكر آگاهانه است و مسبب ارائۀ توجيهاتي براي تصميم‌گيري‌هاي اخلاقي فوري مي‌شود.