استخراج كلاژن‌هاي محلول در اسيد و محلول در پپسين از فلس كپور معمولي (Cyprinus carpio) و تعيين ويژگي‌هاي آنها

كلاژن فراوان‌ترين و مهم‌ترين پروتئين ساختاري در بافت‌ همبند جانوران است كه توليد آن اهميت زيادي در زمينه‌هاي پزشكي و دارويي، آرايشي- بهداشتي و غذايي دارد. با توجه به محدوديت‌هاي مذهبي و نيز بيماري‌هاي مشترك بين دام و انسان، امروزه استحصال كلاژن به ديگر منابع و به‌ويژه منابع آبزي معطوف شده است. بنابراين هدف اين مطالعه استخراج كلاژن به دو شيوه مرسوم اسيدي و آنزيمي از فلس كپور معمولي و تعيين ويژگي‌هاي آن به‌منظور استفاده بهينه از اين پسماند براي توليد محصولات با ارزش افزوده و يافتن جايگزيني براي كلاژن به‌دست آمده از حيوانات خشكي مي‌باشد. كلاژن محلول در اسيد (Acid soluble collagen) و كلاژن محلول در پپسين (Pepsin soluble collagen) از فلس كپور معمولي (Cyprinus carpio) استخراج و خواص آنها تعيين شد. فلس‌هاي كپور معمولي پس از آماده‌سازي به كمك اسيداستيك 0.5 مولار و آنزيم پپسين تحت استخراج قرار گرفته در نهايت كلاژن استخراج شده، ليوفيليزه شد و پس از محاسبه بازده استخراج، ويژگي‌هاي آن با استفاده از آزمون‌هاي الكتروفورز، طيف‌سنجي فرابنفش، پراش اشعه ايكس و تعيين نقطه ايزوالكتريك مورد بررسي قرار گرفت. يافته‌ها نشان داد كه بازده استخراج ASC و PSC به‌ترتيب 1.9% و 2.96% (بر مبناي وزن خشك) بود يعني هضم با پپسين مي‌تواند تا 1.54 برابر باعث افزايش بازده كلاژن شود. نتايج آناليز SDS-PAGE نشان داد هر دو ASC و PSC به‌عنوان كلاژن نوع I بوده و ازα1 ، α2 و β در ساختار زنجيره‌اي (α1)2α2 تشكيل شده اند؛ نقطه ايزوالكتريك كلاژن‌ها در دامنه pH 5- 6 قرار داشت. حداكثر پيك جذب طيف فرابنفش كلاژن‌هاي به‌دست آمده در 235 نانومتر مشاهده شد. اگرچه آنزيم پپسين (1% وزن خشك فلس) باعث افزايش بازده بدون تغيير معني‌دار در ساختار كلاژن مي‌شود ولي استفاده از آن براي توليد انبوه كلاژن نوع I در ايران تا رسيدن به خودكفايي و كاهش قيمت پپسين، توصيه نمي‌شود اين درحاليست كه استخراج كلاژن به روش اسيدي بسيار ساده بوده و تحقيق جهت طراحي خط توليد براي اين روش پيشنهاد مي‌شود. فلس كپور معمولي اين پتانسيل را دارد كه به‌عنوان منبع جايگزين كلاژن در صنايع غذايي و بهداشتي- دارويي به‌كار رود. اين نتايج مي‌تواند علاوه بر توليد محصول با ارزش افزوده بالا از فلس كپور معمولي، راهكاري براي كنترل ضايعات صنعت فرآوري آبزيان در ايجاد آلودگي محيط زيست ارائه دهد.