بررسي مقابله‌اي طرحواره‌هاي بيان مقايسه مبالغه‌آميز در فارسي و انگليسي: رويكردي شناختي-رده‌شناسي

هدف اين پژوهش بررسي مقايسه‌اي «ساخت مقايسه مبالغه‌آميز»  از ديدگاه زبان‌شناسي شناختي در فارسي و انگليسي است. به اين‌ منظور، اولاً مهمترين طرحواره‌ها و راهبردهاي ساخت واژي-نحوي رمزگذاري مفهوم مقايسۀ مبالغه‌آميز را باز مي‌شناسيم؛ دوماً نمود صوري هر يك از مؤلفه‌هاي مورد اشاره بررسي مي‌شود؛ و سوماً بر مبناي رويكرد شناختي هاينه (Heine, 1997) و دسته‌بندي استاسن (Stassen, 1985) راهبرد غالب بيان مقايسه عالي در اين دو  زبان مشخص مي‌گردد. اين پژوهش توصيفي-تحليلي و از نوع پيكره-بنياد است. داده‌ها شامل 316 جمله (فارسي=164 و انگليسي=152) است كه از فرهنگ فارسي عاميانه نجفي (Najafi, 2008)، فرهنگ پيشرفته انگليسي آكسفورد (Hornby, 2001) و پيكره انگليسي آمريكايي معاصر استخراج شدند. يافته‌ها نشان‌ داد كه داده‌هاي انگليسي با دسته‌بندي  استاسن و الگوي پيشنهادي هاينه (Heine, 1997) كاملاً همخواني دارد؛ ولي زبان فارسي از راهبردهاي گوناگوني براي رمزگذاري مفهوم «مقايسه» بهره مي‌گيرد كه برخي از آن‌ها در زبان انگليسي به كار گرفته نمي‌شوند. به بيان‌ دقيق‌تر، نمود صوري مؤلفه‌هاي «درجه پارامتر»، «نشانگر استاندارد» و «استاندارد» در زبان فارسي اجباري نيست؛ درحالي‌كه نمود صوري «مقايسه‌شونده» و «پارامتر» در زبان انگليسي اجباري است و اگرچه گرايش غالب ساخت‌ مقايسۀ مبالغه‌آميز در فارسي اغلب از نوع «مكاني» است، ولي اين زبان افزون بر راهبردهاي مطرح شده توسط استاسن و هشت طرحوارۀ پيشنهادي هاينه، از طرحواره‌هايي بهره مي‌گيرد كه در فهرست زبان‌هاي مطالعه‌شده جهان هيچ اشاره‌اي به اين موارد نشده‌است. به اين ترتيب‌، مشخص شد كه  رويكرد شناختي هاينه و الگوي استاسن (Stassen, 1985) در رويارويي با داده‌هاي زبان فارسي كفايت تبييني لازم را نداشته و نيازمند بازنگري هستند؛ در حالي كه داده‌هاي انگليسي را به خوبي تبيين مي‌كنند.