توصيف و تحليل سبك زبانى داستانهاى معاصر فارسى با تكيه بر نظريه هاي مقوله و ميزان و تحليل گفتمان انتقادى (مطالعۀ موردى: توصيف و تحليل گروه هاى فعلى داستانهاى چشمهايش و سووشون)

زمينه و هدف: تحليل و بررسي ساختار دستوري و زباني متون ادبي، يكي از مهمترين شاخه هاي سبك‌شناسي و نقد و تحليل آثار ادبي است، بويژه زماني كه بحث مقايسه سبك زباني داستانهاي زنان و مردان باشد؛ توجّه به ساختارهاي دستوري آنها، ميتواند تفاوتهاي سبك و سطح زبان زنان و مردان را مشخّص كند و نيز ضعف و قوّت آن آثار را نمايان سازد. يكي از نظريه هاي مهم زبانشناسي و دستور، نظريه مقوله و ميزان مايكل هاليدي است. در اين مقاله براساس اين نظريه، به بررسي يكي از مقولات مهم دستوري يعني دستگاه هاي گروه فعلي در داستانهاي سووشون سيمين دانشور و چشمهايش بزرگ علوي پرداخته ايم. روش مطالعه: روش تحقيق در اين مقاله توصيفي ـ تحليلي محتوا با ابزار اسنادي علمي و كتابخانه اي است. يافته ها: در بخش اول مقاله، بنابر نظريۀ مقوله و ميزان، دستگاه هاي گروه فعلي در داستانهاي سووشون سيمين دانشور و چشمهايش بزرگ علوي، توصيف ميشود و آمارهاي مربوط، نشان داده ميشود و در بخش دوم، نحوۀ استفاده از دستگاه هاي گروه فعلي در داستانهاي موردنظر بنابر نظريه هاي نقد گفتمان و زبانشناسي و جنسيت، تحليل ميشود تا تمايز سبك نويسندگان زن و مرد نيز مشخّص گردد. نتيجه گيري: در كاربردِ گروه هاي فعلي در سووشون، اگرچه تنوّع چشمهايش را ندارد و برخي وجوه فعل و گروه هاي فعلي در اين داستان نمودي ندارند، ميتوان گفت استفاده از اين گروه ها حساب‌شده و منظّم است. وجوه فعل در دو متن متفاوت است. اگرچه به تناسب در سووشون وجه اخباري كمي بيشتر از چشمهايش نشان ميدهد، اما اين درصد در كاربرد بالاي وجه التزامي در چشمهايش خنثي شده و نشان ميدهد متوني هستند كه از ابزار احساسي و عاطفي براي توليد متن استفاده ميكنند. درحاليكه بسامد افعال التزامي بزرگ علوي بيشتر از دانشور ميباشد و اين نشان ميدهد كه قطعيت در متن كمتر است.