ارزيابي اثربخشي سناريوهاي جايگزيني ناوگان اتوبوس‌، در كاهش آلودگي هواي شهر كرج

زمينه و هدف: با توجه به ناوگان حمل‌و‌نقل عمومي فرسوده در شهر كرج، نياز به جايگزيني ناوگان با استانداردهاي به‌روز دارد. با توجه به ابعاد اقتصادي و محيط‌زيستي بايستي اثربخشي اقدامات انجام شده مورد سنجش قرار گيرد. بنابراين دستيابي به هدف ارزيابي تغيير در انتشار آلاينده‌ها براساس هر سناريوي جايگزيني، مي‌تواند به مسئولان در جهت اتخاذ استراتژي‌هاي كاهش آلودگي هوا كمك نمايد. هدف طراحي سناريوها، در اين پژوهش، برآورد ميزان موثر بودن سناريوها در حوزه جايگزيني ناوگان اتوبوس‌هاي ‌واحد فرسوده، در كاهش انتشار آلاينده‌هاي، هوا است. روش بررسي: ابتدا دسته‌بندي اتوبوس‌واحد براساس پارامتر‌هايي از جمله سيستم‌هاي مختلف، سال توليد، استاندارد آلايندگي، نوع سوخت مصرفي و كلاس خودرو در سال 9813 مورد بررسي قرار گرفته‌اند. در ادامه به طراحي سناريوهاي كاهش آلاينده‌هاي معيار در دو طرح، جايگزيني ناوگان فرسوده به ناوگان هيبريدي، دوگانه‌سوز و با سوخت مصرفي، داراي استاندارد آلايندگي يورو 4، پرداخته‌شد و در نهايت سناريوها، با سناريو پايه مقايسه شد. ضرايب انتشار آلايندگي و طراحي سناريوها با استفاده از مدل بين المللي انتشار وسايل‌نقليه متحرك (IVE)، به ازاي معابر، شرياني درجه 1، بزرگراهي و آزادراهي، با شيب‌هاي صفر و 2 ± درصد محاسبه شدند. يافته‌ها: نتايج مقايسه سناريوها نشان داد، با جايگزيني كل ناوگان فرسوده از نظر سن (به ناوگان جديد، سناريوي چهارم)، بيشترين كاهش انتشار آلاينده‌هاي معيار، 40 % (CO)، 60% (VOC)، 42% (NOX)، 86% (PM)، را نشان داد. همچنين نتايج توزيع انتشار آلاينده‌ها در شهر كرج، با نرم‌افزار Arc Map نشان داد كه بيشترين انتشار آلاينده‌ها، مربوط به منطقه 10، و كمترين انتشار، منطقه 1، شهر كرج است. بحث و نتيجه‌گيري: بر اساس يافته‌ها ميزان اثربخشي سناريوهاي جايگزيني ناوگان فرسوده (استفاده از خودروهاي هيبريدي، دوگانه‌سوز و با سوخت يورو 4)، در كاهش انتشار آلاينده‌هاي هوا، 40 تا 80 درصد بوده‌است. سناريوهاي كاهش انتشار آلاينده‌ها و راه‌كارهاي افزايش كيفيت هوا براي سياست‌مداران و محققان براي فهم بهتر شرايط جاري آلودگي هوا در منطقه مفيد و تا حد زياد عملياتي است، كه نياز به تأمين به‌موقع بودجه و برنامه‌ريزي مدون و دقيق براي اجرا دارند.