جامعه‌شناسي آموزش پزشكي: زمينه‌هاي بنيادي، كانون‌هاي مطالعاتي و چشم‌انداز تحقيقاتي آينده با نگاهي به موضوع در ايران

تحقيق حاضر باهدف تحليل روندها و زمينه هاي بنيادي، آثار برجسته و كانون‍هاي مطالعاتي و چشم‍انداز تحقيقاتي آينده جامعه شناسي آموزش پزشكي با نگاهي نقادانه بر وضعيت اين شاخه در ايران انجام شد. روش، مروري از نوع غيرسيستماتيك روايتي است. ابزار گردآوري، فيش برداري و تحليل محتواي اسناد نوشتاري (كتب، مقالات و گزارش‍هاي چاپي و برخط) در 70 سال گذشته (دهه 1950 تا 2020 ميلادي) است. كليدواژه ها در پايگاه‌هاي اطلاعات علمي جهان و ايران جستجو شد. معيار ورود اسناد به صورت تعمّدي و انباشتي، شامل «تطابق كليدواژه ها»، «پراستنادتر، نماياتر و معنادارتر»، منحصراً درباره «دانشجويان پزشكي، پزشكان، مؤسسات/نظام پزشكي» با «حداقل يك نويسندۀ جامعه‌شناس يا منصوب در شاخه جامعه ‍شناسي» بود. استخراج و تركيب اطلاعات، بر اساس تحليل محتواي مضموني و توالي تاريخي بود. اصالت تحقيق بر اساس اصالت اسناد و رعايت موازين اخلاقي، تأمين شد. نتايج نشان داد كه جامعه شناسي آموزش پزشكي از كانون‍هاي اصلي توليد معرفت جامعه شناختي در جهان است كه در چند «كانون مطالعاتي» گسترده شده است. واكاوي در ميدان آموزش و پايگاه هاي علمي ايران نشان داد كه اين شاخه در بستر جامعه پزشكي و جامعه شناسي كشور، ناشناخته است و به سختي نمونه هايي از آثار نظري و تجربي در آن يافت مي شود؛ اما امكان حركت در «كانون هاي مطالعاتي» موجود و چندين «چشم‌انداز معرفت‌شناختي و پژوهشي» بالقوه براي آن متصور است.