دلالت‌پژوهي مباني قرآني، روايي و فقهي نفقه زن در پرتو جايگاه اقتصادي زنان؛ (بازفهم براساس فرهنگ معاصر نزول و فرهنگ حاضر)

قرآن معجزه جاويدان فرازماني و فرامكاني است و تمام احكام آن داراي مصلحت و حكمت به فراخور مكلف است. يكي از تكاليف قرآن در زمينه خانواده موضوع پرداخت نفقه زن به واسطه شوهر است. از آنجايي كه در جامعه فعلي زنان داراي موقعيت برابر يا برتر اقتصادي و اجتماعي شده‏اند بعضاً امتثال يا عدم امتثال اين تكليف مشكلاتي بين زوجين به وجود مي‏آورد. پژوهش حاضر برآن است با استفاده از روش تحقيق توصيفي – تحليلي و ابزار گردآوري كتابخانه‏اي – اسنادي به اين سوالات پاسخ دهد كه در عقد دايم پرداخت نفقه بر چه مباني شرعي استوار است؟ آيا پرداخت نفقه مي‏تواند تابعي از شرايط اقتصادي زوجين باشد؟ يافته‏هاي پژوهش حاكي از آن است كه مفهوم‏شناسي نفقه دلالت مستقيم بر فلسفه آن يعني رفع احتياج زن به واسطه مرد دارد و اصلي‏ترين مبناي قرآني نيز بيانگر احتياج اقتصادي زن به واسطه عدم اشتغال و كسب درآمد است و ضمناً اثبات‏كننده عقلايي بودن تكليف است. همچنين بر مبناي روايي فلسفه نياز تأييد مي‌شود. نفقه از نظر فقهي با مباني «احتياج» و «عِوَضِ احتباس» تناسب بيشتري دارد. دلايلي همچون غيرتعبدي بودن حكم نفقه، غيرمعاوضي بودن نفقه، نظريه صحت شرط عدم نفقه، حق بودن نفقه، ارتكاز عرفي و اقتضائات جامعه و سياست‏گذاري‏هاي كلان كشور اثبات مي‏كند كه تكليف نفقه بر اساس نياز زن است كه در صورت نياز زن وجوب قطعي دارد ولي در صورت بي‏نيازي و داشتن درآمد حكم آن مي‏تواند بر اساس فلسفه تعيين شود و در صورت برگشت به نيازمندي مجدد حكم وجوب برقرار شود.