بررسي اثر بلاياي طبيعي بر الگوي مصرف خانوار در ايران با استفاده از مدل تفاضل در تفاضل

پديده‌هاي ناگوار طبيعي ازجمله سيل و خشك‌سالي چند قرن اخير نمود زيادي يافته و اثرات نامطلوب و خسارات فراواني را براي اقتصادها رقم زده است؛ بنابراين، بلاياي طبيعي يكي از چالش‌هاي مهم زيست‌محيطي جهاني است كه پيامدهاي جدي اقتصادي-اجتماعي فراواني براي كشورها دارد. در مطالعات گذشته، بلاياي طبيعي به‌عنوان بزرگ‌ترين تهديد براي جوامع انساني درنظر گرفته شده است، به‌طوري‌كه فراواني و شدت بلاياي طبيعي ازجمله سيل و خشك‌سالي روند افزايشي را در سراسر جهان نشان مي‌دهد.  شواهد بسياري نشان مي‌دهد كه بلاياي طبيعي اثرات منفي قابل‌توجهي را بر بازدهي محصولات كشاورزي و امنيت غذايي داشته است. ايران نيز يكي از مناطق بلاخيزي است كه اغلب اين بلاياي طبيعي اثرات زيان‌بار و خسارات زيادي براي آن ايجاد نموده است و اين حوادث ناگوار طبيعي بسته به شدت و مدت‌زمان وقوع، مي‌توانند تأثيرات متفاوتي بر رفتار مصرف‌كننده در ايران داشته باشد؛ از اين‌رو نياز انجام مطالعات در سطح خُرد كه به ايجاد شواهد تجربي و شواهدي درمورد اثرات چنين بلايايي بر شاخص امنيت غذايي و مصرف خانوار در كشورهاي درحال توسعه كمك مي‌كند. به‌همين علت، اين مطالعه به بررسي اثر سيل بر مصرف مواد خوراكي و غيرخوراكي در ايران طي سال‌هاي 1397 و 1398مي‌پردازد. بدين‌منظور از داده‌هاي طرح هزينه و درآمد خانوار مركز آمار ايران و مدل تفاضل در تفاضل استفاده شده است، كه اين داده‌ها شامل 3021 خانوار شهري و روستايي شش استان خوزستان، فارس، گلستان، كرمان، اصفهان و همدان مي‌شود. نتايج نشان مي‌دهد، خانوارها در استان‌هايي كه شوك‌هاي ناشي از سيل را تجربه مي‌كنند، مصرف تمامي گروه‌هاي خوراكي خود را كاهش مي‌دهند. هم‌چنين نتايج نشان مي‌دهد كه وقوع سيل مخارج دخاني خانوار را كاهش و مخارج سوخت و روشنايي، حمل و نقل و بهداشتي خانوار را به صورت معناداري افزايش مي‌دهد.