ارزيابي تبعات اقتصادي-اجتماعي بيماري كرونا در ايران از منظر اقتصاد رفتاري

اقتصاد رفتاري يك روش تحليل اقتصادي است كه از بينش روان‌شناختي براي توضيح و تحليل تصميم‌گيري‌هاي اقتصادي استفاده مي‌كند. در تحقيقات انجام‌شده تاكنون بيشتر به جنبه‌هاي اقتصادي بحران كرونا پرداخته شده و ابعاد اجتماعي آن كمتر موردتوجه قرار گرفته است و تحليل آن از منظر اقتصاد رفتاري مغفول مانده است. در مطالعه حاضر به بررسي مهم‌ترين سوگيري‌هاي رفتاري افراد در دوران پاندمي كرونا پرداخته شده است. به‌منظور بررسي تبعات اجتماعي پاندمي كرونا و برآورد ارتباط متغيرهاي اقتصادي و جمعيت‌شناختي با تئوري‌هاي اقتصاد رفتاري از روش آزمون انتخاب و مدل لاجيت مختلط استفاده شد و با برآورد مدل لاجيت مختلط با اثرات متقابل، حالات گسترده اي از روابط حاصل ضربي بين ويژگي هاي شخصيتي و صفات مختص آلترناتيوها مورد آزمون قرار گرفت و سرانجام متغيرهاي سن، تعداد فرزندان، سطح درآمد و داشتن آگاهي از تبعات بيماري كرونا داراي تأثير معني دار و قدرت توضيح دهندگي شناخته شدند. به‌عنوان نمونه، مشاهده گرديد كه افراد مسن تر تمايل كمتري براي پرداخت بيشتر جهت كاهش تبعات بيماري كرونا دارند و يا داشتن تعداد فرزند بيشتر رابطه منفي و معني داري با انتخاب و پرداخت اضافي افراد براي كاهش تبعات اين بيماري دارد كه مي‌تواند به‌دليل پايين بودن درآمد سرانه در خانوارهاي پرجمعيت باشد. ازمنظر اقتصاد رفتاري نيز نتايج برآوردها به نوعي «(اثر) رفتار دسته جمعي و تأثير اجتماعي» و «اثر اكتشافي» را در رفتار مردم تأييد مي‌نمايند كه به‌ترتيب حكايت از ارجحيت ابعاد اقتصادي نسبت به ابعاد اجتماعي بيماري و اهميت دادن شديد مردم به مشكلات خانوادگي ناشي از بروز بيماري دارد و در پايان نيز توصيه‌هاي سياستي ارائه گرديده است. اجمالاً اين‌كه هرچه ساختار انتشار و دسترسي به اطلاعات كامل‌تر و آگاهي بخشي به جامعه به‌صورت كاراتر عمل نمايد تا برداشت‌هاي شخصي نادرست و تورش‌هاي رفتاري كمتر گردد مديريت بحران ( ازجمله بيماري كرونا) تسهيل مي‌گردد.