آيا خدايي هست؟ (نقد پيشيني بر نقدهاي پسيني هيوم)

Is there a god? An earlier criticism of Hume's later criticisms

ايرادهاي هيوم بر براهين خداشناسي را مي‌توان آغاز منظر انتقادي پسيني برشمرد كه در آن يك متفكر مي‌كوشد تا با جايگزيني دلايل تجربي و طبيعي و همسان‌سازي علت‌ها، ادله و براهين عقلي و فلسفي را ناكارآمد نشان دهد. نقدهاي هيوم سبب بسط و شكوفايي فكر فيلسوفان در دفاع از ادله خداباوري گرديده و مي‌توان مدعي شد كه اشكال‌هاي او يك غنيمت مهم در تفكر فلسفي محسوب مي‌شود. با اين وصف او يك متفكر غيرمعمول است كه عليه هر امر هنجاري و متداول دست به شورش فكري مي‌زند. در اين نوشتار مي‌كوشيم تا سه اشكال اساسي او كه مي‌توان آنها را مهم ترين ايرادها و نقدهاي هيوم بر خداشناسي و امكان وجود خدا برشمرد، بررسي نموده و رنجوري‌ها و خلط‌ها و اشتباه‌هاي وي را مورد توجه قرار دهيم. روش بحث ما نه رويكرد طبيعي و علمي بلكه برهاني و فلسفي است. كوشش خواهد شد تا ابتدا تعابير و نقض‌هاي هيوم بررسي شده و سپس در ذيل همان مسأله، نقدهاي وارد بر اشكال‌هاي وي را طرح كنيم. هدف اصلي ما اين است تا نشان دهيم كه تمامي ايرادهاي هيوم، نقضي و سلبي است و وي نتوانسته‌ است برهاني ايجابي بر رديه‌هاي خود طرح كند.

Hume's objections to theological proofs can be regarded as the beginning of a later critical perspective in which a thinker tries to show rational and philosophical proofs ineffective by replacing empirical and natural reasons and equating causes. Hume's criticisms have led to the expansion and flourishing of the philosophers' thoughts in defense of the evidence of theism, and it can be claimed that his forms are an important treasure in philosophical thinking. At the same time, he is an unusual thinker who starts an intellectual rebellion against every normative and common thing. In this article, we try to examine his three basic criticisms, which can be counted as Hume's most important objections and criticisms on theology and the possibility of God's existence, and pay attention to his defects, confusions, and mistakes. Our discussion method is not a natural and scientific approach, but an argumentative and philosophical one. An effort will be made to first examine Hume's interpretations and violations, and then, under the same issue, to present criticisms of his forms. Our main goal is to show that all of Hume's objections are contradictory and negative, and he has not been able to provide a positive argument for his refutations.