رديابي و تحليل همديد گردوغبار فراگير زمستاني در ايران (مطالعه موردي بهمن ماه 1396)

در سال هاي اخير غبار مهم ترين بحران زيست محيطي ايران بوده است. در 25 بهمن ماه 1396 گردوغبار شديدي ايران را دربرگرفت كه از دو جنبه ي وسعت مكاني و زمان رخداد (زمستان) داراي اهميت براي پژوهش بود. هدف اين تحقيق تحليل شرايط همديدي و رديابي اين پديده فرين است. به اين منظور از داده هاي ماهواره اي و باز تحليل شده استفاده شد. داده هاي سنجنده موديس نشان داد كه بيش از 60 درصد از مساحت ايران در اين روز تحت تأثير هواويزهاي غباري بوده كه نشان دهنده فراگير بودن اين پديده است. بيشينه مقدار عمق نوري هواويزها در شمال شرق استان يزد به ميزان 2/03 مشاهده شد. نتايج تحليل همديد اين پديده نشان داد كه در تراز دريا يك هسته ي كم فشار شمال شرق و بخش هاي مركزي ايران را دربر گرفته است. در تراز 850 هكتوپاسكال وجود يك كم ارتفاع در شمال درياچه بايكال و يك پر ارتفاع بر روي جنوب پاكستان و حركات سيكلوني و آنتي سيكلوني ناشي از آن ها منجر به همگرا شدن جريان هوا در مركز ايران شده است. تضاد حرارتي ناشي از هواي سرد عرض هاي بالا و هواي گرم عرض هاي جغرافيايي پايين تر، منجر به شكل گيري هسته رودباد در تراز 500 هكتوپاسكال بر روي مركز ايران شده است. قرارگيري هسته كمينه رطوبت در تمامي ترازها و همچنين صعودي بودن هوا (بر اساس مقادير تاوايي) شرايط را براي خيزش گرد و غبار فراگير در ايران مهيا كرده است. تحليل مسيريابي توده هاي هوا از 48 ساعت قبل از اوج غبار در سه نقطه ي جنوب غرب، مركز و شمال شرق ايران نشان داد كه مسير انتقال توده هاي هوا در تمامي بخش هاي ايران غربي بوده است. بااين حال در مركز ايران حتي در ارتفاع 500 متري نيز توده ي هوا از بيابان هاي عربستان به ايران منتقل شده و منجر به انتقال غبار سنگين زمستانه به مركز ايران شده است. در سال هاي اخير غبار مهم ترين بحران زيست محيطي ايران بوده است. در 25 بهمن ماه 1396 گردوغبار شديدي ايران را دربرگرفت كه از دو جنبه ي وسعت مكاني و زمان رخداد (زمستان) داراي اهميت براي پژوهش بود. هدف اين تحقيق تحليل شرايط همديدي و رديابي اين پديده فرين است. به اين منظور از داده هاي ماهواره اي و باز تحليل شده استفاده شد. داده هاي سنجنده موديس نشان داد كه بيش از 60 درصد از مساحت ايران در اين روز تحت تأثير هواويزهاي غباري بوده كه نشان دهنده فراگير بودن اين پديده است. بيشينه مقدار عمق نوري هواويزها در شمال شرق استان يزد به ميزان 2/03 مشاهده شد. نتايج تحليل همديد اين پديده نشان داد كه در تراز دريا يك هسته ي كم فشار شمال شرق و بخش هاي مركزي ايران را دربر گرفته است. در تراز 850 هكتوپاسكال وجود يك كم ارتفاع در شمال درياچه بايكال و يك پر ارتفاع بر روي جنوب پاكستان و حركات سيكلوني و آنتي سيكلوني ناشي از آن ها منجر به همگرا شدن جريان هوا در مركز ايران شده است. تضاد حرارتي ناشي از هواي سرد عرض هاي بالا و هواي گرم عرض هاي جغرافيايي پايين تر، منجر به شكل گيري هسته رودباد در تراز 500 هكتوپاسكال بر روي مركز ايران شده است. قرارگيري هسته كمينه رطوبت در تمامي ترازها و همچنين صعودي بودن هوا (بر اساس مقادير تاوايي) شرايط را براي خيزش گرد و غبار فراگير در ايران مهيا كرده است. تحليل مسيريابي توده هاي هوا از 48 ساعت قبل از اوج غبار در سه نقطه ي جنوب غرب، مركز و شمال شرق ايران نشان داد كه مسير انتقال توده هاي هوا در تمامي بخش هاي ايران غربي بوده است. بااين حال در مركز ايران حتي در ارتفاع 500 متري نيز توده ي هوا از بيابان هاي عربستان به ايران منتقل شده و منجر به انتقال غبار سنگين زمستانه به مركز ايران شده است.