بررسي شاخص سوزباد و ارتباط آن با پرفشار سيبري در استان هاي مجاور رشته‌كوه البرز

سوزباد، احساس دماي سردتر به دليل از دست دادن گرما از طريق باد است. اين پديده تأثيرات مهمي بر زندگي انسان به خصوص در دورۀ سرد سال مي گذارد و وابستگي زيادي به الگوهاي فشار جوي كه باعث تغيير در دماي هوا و سرعت باد مي شوند، دارد. پژوهش حاضر به بررسي سوزباد و اثر پرفشار سيبري بر روي آن در استان هاي مجاور رشته كوه البرز پرداخته است. به اين منظور ابتدا داده هاي روزانۀ دما و باد 13 ايستگاه سينوپتيك مجاور رشته كوه البرز در بازۀ زماني 31 ساله (1986-2016) از سازمان هواشناسي كشور اخذ شد. سپس شاخص سوزباد در ايستگاه ها به صورت روزانه محاسبه گرديد. براي بررسي اثر پرفشار سيبري بر روي سوزباد، 30 رخداد نمونه مورد بررسي قرار گرفت. بدين منظور از داده هاي فشار سطح دريا و ارتفاع ژئوپتانسيل ترازهاي 500، 700، 925، بردار باد تراز 700 و وزش دمايي تراز 700 هكتوپاسكال پايگاه دادۀ NCEP/NCAR استفاده و نقشه هاي مربوطه با استفاده از نرم افزار GrADS رسم شد. نتايج نشان داد كه در ايستگاه هاي جنوب رشته كوه البرز سوزباد با تعداد و شدت بيشتري رخ مي دهد. ايستگاه هاي قزوين و آبعلي در جنوب به ترتيب با ميانگين سالانۀ 16 و 15 روز، بيشترين و ايستگاه هاي بابلسر و انزلي در شمال به ترتيب با ميانگين سالانۀ 0/58 و 1/1 روز كمترين فراواني سوزباد را دارند. بيشترين تعداد روزهاي سوزباد شديد (شاخص كمتر از 10-) نيز در ايستگاه هاي آبعلي و قزوين (به ترتيب 5/39 و 3/65 روز در سال) رخ داده است. در حالي كه ايستگاه هاي شمالي اساساً سوزباد شديد را تجربه نكرده اند. در مقياس ماهانه، بيشترين فراواني رخداد پديده مربوط به ماه هاي ژانويه و فوريه است. تلفيق داده هاي ايستگاهي با داده هاي فشار نشان داد كه از بين 30 رخداد منتخب، پرفشار سيبري فقط در 4 رخداد عامل وقوع سوزباد بوده است. در بقيۀ رخدادهاي مورد مطالعه، عواملي مانند تشكيل ناوه، نفوذ زبانه هاي پرفشار از سمت درياي مديترانه و درياي سياه، و يا تركيب عوامل (پرفشار سيبري، تشكيل ناوه و پرفشار مهاجر) باعث وقوع سوزباد شده است؛ اما نقش ناوه پررنگ تر بوده است.