واكنش لاين‌هاي گندم اميدبخش اقليم گرم جنوب كشور در برابر بيماري زنگ سياه در مراحل گياهچه و گياه كامل

زنگ سياه گندم ناشي از قارچ Puccinia graminis f.sp. tritici، تهديدي بالقوه براي توليد اين محصول است. با توجه به سابقه اين بيماري در اقليم گرم جنوب كشور، بررسي ارقام و لاين‌هاي آزمايشي نسبت به بيماري، بخشي از برنامه به‌نژادي گندم اين اقليم است. در اين راستا، تحقيق حاضر به منظور تعيين واكنش 56 لاين گندم اميدبخش برنامه به‌نژادي اقليم گرم جنوب كشور مشتمل بر 28 لاين بدست آمده از اين برنامه در سال 1394 (با نام ERWYT_S_94) و 28 لاين ديگر از سال 1395 (با نام ERWYT_S _95) در برابر بيماري در مراحل گياهچه و گياه كامل اجرا گرديد. بررسي مقاومت گياهچه‌اي در برابر سه نژاد شايع در منطقه كلاردشت (مازندران) و يك نژاد Ug99 از منطقه شاوور (خوزستان) در شرايط گلخانه در كرج و بررسي مقاومت گياه كامل در شرايط مايه زني مصنوعي طي دو سال زراعي 95_1394 و 96_1395 براي مواد دسته اول و دو سال زراعي 96_1395 و 97_1396 براي مواد دسته دوم در كلاردشت انجام شد. نتايج نشان داد كه لاين S_94_25 علاوه بر مقاومت در برابر هر چهار نژاد مورد آزمايش در مرحله گياهچه، در مرحله گياه كامل نيز مقاومت بالايي در برابر بيماري داراست طوري‌كه ميزان بيماري آن طي دو سال اجراي آزمايش از 20MR فراتر نرفت. لاين S_94_16 نيز ضمن مقاومت بالا در برابر دو نژاد از كلاردشت، در مرحله گياه كامل با نمايش حداكثر بيماري 20MR، مقاومت بالايي از خود نشان داد. همچنين، لاين S_94_22 با مقاومت در برابر سه نژاد از كلاردشت و لاين S_94 _27 با مقاومت در برابر دو نژاد از كلاردشت و تنها نژاد شاوور، در مرحله گياه كامل نيز از حساسيت كمتري در برابر بيماري برخوردار بوده و حداكثر بيماري مشاهده شده روي آنها 30MS بود. علاوه بر آن، لاين S_95_22 با مقاومت در برابر دو نژاد از كلاردشت و نژاد شاوور و لاين S_95_12 با مقاومت در برابر يك نژاد از كلاردشت و نژاد شاوور، در مرحله گياه كامل با نمايش حداكثر بيماري 40MRMS داراي آلودگي كمتري بودند. با توجه به اهميت زنگ سياه در اقليم گرم جنوب، انتقال مقاومت به بيماري به لاين‌هاي جديد گندم و معرفي ارقام مقاوم به بيماري در اين اقليم ضروريست.