ارزيابي حساسيت برخي ارقام لوبيا به گونه مركب ‌Fusarium solani، عامل پوسيدگي ريشه لوبيا در ايران

پوسيدگي فوزاريومي ريشه از بيماري‌هاي مهم لوبيا (Phaseolus vulgaris) در ايران مي‌باشد. به دليل خاك‌بُرد بودن، كنترل اين بيماري مشكل بوده و استفاده از ارقام مقاوم لوبيا نقش بسيار مهمي در كاهش خسارت بيماري دارد. پژوهش حاضر با هدف بررسي حساسيت يا مقاومت ارقام مختلف لوبيا به پوسيدگي فوزاريومي ريشه ناشي از گونه مركب Fusarium solani، در محيط گلخانه انجام شد. در تابستان 1396 تا 1398 از مزارع لوبيا در استان‌هاي فارس، كهگيلويه و بويراحمد، چهارمحال بختياري، همدان، مركزي، لرستان، قزوين، زنجان، آذربايجان شرقي و مازندران بازديد به‌عمل آمد و از بوته‌هاي آلوده به پوسيدگي ريشه، نمونه‌برداري شد و در آزمايشگاه جداسازي و خالص‌سازي قارچ‌ها انجام گرفت. جدايه‌هاي فوزاريوم بر اساس خصوصيات ريخت‌شناختي و توالي دو ناحيه‌ي ژني فاصله‌ي ترانويسي شده‌ي داخلي (ITS) دي‌اِن‌اِي ريبوزومي و عامل امتداد ترجمه‌ي يك آلفا (EF_1α)، شناسايي شدند. تمام جدايه‌هاي گونه مركبF. solani  پس از مايه‌زني روي لوبيا‌ي رقم صدري، پوسيدگي ريشه ايجاد كردند. از هر استان يك جدايه به‌عنوان نماينده و در مجموع 10 جدايه با بيشترين شدت بيماري‌زايي انتخاب و با هم مخلوط شدند و واكنش 10 رقم لوبيا به آنها در گلخانه ارزيابي گرديد. ارقام لوبيا چيتي صالح، صدري و كوشا و ارقام لوبيا قرمز اختر، گلي و صياد و ارقام لوبيا سفيد درسا و شكوفا و ارقام لوبيا سبز والنتينو و سانري بر اساس شدت بيماري و اجزاي همبسته عملكرد (وزن تر و خشك بوته و ريشه) مقايسه شدند. از نظر شدت پوسيدگي ريشه و وزن نسبي تر و خشك بوته، ارقام لوبيا از نظر آماري در سطح احتمال يك درصد با هم اختلاف معني‌داري داشتند. رقم لوبيا چيتي كوشا با كمترين شدت پوسيدگي ريشه (19.5%) و ارقام لوبيا قرمز گلي و لوبيا سفيد درسا با بيشترين شدت پوسيدگي ريشه (به ترتيب با 66.67% و 70.24%) به‌ترتيب كمترين و بيشترين حساسيت را به جدايه‌هاي گونه مركب F. Solani داشتند.