بازشناسي معناي بومي‌گرايي در ادبيات داستاني معاصر ايران (1285 ـ 1400)

بومي‌گرايي اصطلاحي مدرن است كه درپي روند استقلال و رهايي كشورهاي استعمارزدۀ شرقي از سلطۀ كشورهاي استعمارگر غربي پديد آمد و هم‌زمان به حوزه‌هاي مختلفي ازجمله ادبيات داستاني راه يافت. با بررسي تعاريف متنوع اين اصطلاح و شيوۀ كاربست آن‌ها در انواع پژوهش‌هاي ادبي، مي‌توان دريافت كه انتخاب هر يك از اين تعاريف به سادگي مي‌تواند روند پژوهش و نتايج آن را دچار تغيير يا انحراف كند. به ديگر سخن، نبود تعريفي دقيق و كاربردي از بومي‌گرايي را مي‌توان مهم‌ترين چالش و كاستي پژوهش‌هاي مربوط به اين حوزه دانست. به‌منظور دست يافتن به چنين تعريفي، اين مقاله به روش توصيفي و تحليلي، به واكاوي و ريشه‌يابي معناي بومي‌گرايي در ادبيات داستاني ايران از زمان مشروطه تا 1400 خورشيدي پرداخته است. بدين شيوه كه در آغاز تحقيق، همۀ پيش‌فرض‌ها دربارۀ بومي‌گرايي ناديده گرفته شد؛ سپس اين اصطلاح از جنبه‌هاي اجتماعي، فكري و ادبي مورد بررسي و تحليل قرار گرفت. نتايج تحقيق نشان داد كه بومي‌گرايي با بومي‌نويسي و ساير مفاهيم مشابه از نظر معنا و كاركرد تفاوت دارد. همچنين در بازتعريف اين اصطلاح، به‌عنوان مهم‌ترين دستاورد تحقيق، مشخص شد كه بومي‌گرايي در ادبيات داستاني واكنشي دووجهي است كه به‌طور هم‌زمان به مؤلفه‌هاي بومي و استعماري مي‌پردازد.