رده‌بندي فرماليستي داستان‌هاي ضدجنگ در ادبيات كودك

ادبيات ضدّجنگ زيرمجموعه‌اي از ادبيات صلح است. صلح به دو صورت سلبي و ايجابي بازنمايي مي‌شود. صلح ايجابي، بر پايۀ مفهوم جهان‌وطن‌گراييِ اخلاقي تعريف مي‌شود و صلح سلبي، در تضاد با مفهوم جنگ. بر همين اساس، داستان‌هاي جهان‌وطن‌گرا، آرمان‌شهر را بازنمايي مي‌كنند و داستان‌هاي ضدّجنگ، ويران‌شهر را. داده‌هاي اين پژوهش كتاب‌هاي تصويري ضدّجنگ گروه سني «ب» و «ج» است. مقالۀ پيش‌ِرو با روش تحليلي ‌ـ توصيفي و براساس رهيافتي صورت‌گرا، در پي پاسخ به چگونگي تمهيدات مشترك (الگوهاي صوري مشترك) در داستان‌هاي ضدّجنگ كودك است. نتيجۀ پژوهش نشان مي‌دهد، بسته به اين‌كه عنصر غالبِ داستان مبتني بر كدام بخش از فرايند سه‌گانۀ «آغاز، ميان و پايان جنگ» باشد، داستان‌هاي ضدّجنگ به سه دسته تقسيم مي‌شوند: آغاز ‌‌ـ محور، ميان ‌ـ محور، پايان ‌ـ محور. هر يك از اين سه دسته براساس تمهيداتي كه به‌كار مي‌گيرند، به زيرمجموعه‌هايي ديگر تقسيم مي‌شوند. استقبال از ژانر نوظهور ادبيات ضدّجنگ و خلأ پژوهش‌هاي داخلي و خارجيِ بسنده دربارۀ ادبيات صلح كودك، ضرورت پژوهش را مسجل مي‌نمايد. مقالۀ حاضر براي نخستين بار ادبيات جنگ‌ستيز كودك را با رهيافتي صورتگرا رده‌بندي مي‌كند و در اين زمينه نگارنده تاكنون، چه در پژوهش‌هاي داخلي و چه خارجي، دسته‌بندي مشابهي را رؤيت نكرده است.