تحليل محتواي كيفي كتاب‌هاي درسي طرح ولايت از منظر تربيت ارزش‌ها

اين پژوهش به توصيف و تحليل عناصر اصلي برنامه درسي دوره‌هاي آموزش مباني انديشه اسلامي (طرح ولايت) و رويكرد آن به‌تربيت ارزش‌ها، پرداخته است. رويكرد پژوهش، كيفي و از نوع تحليل محتواي قياسي بوده و با استفاده از چارچوب فرانظريه‌اي سانگر و اُسگاتورپ، بررسي چهار عنصر اهداف، محتوا، شيوه‌هاي ارائه محتوا و روش‌هاي آموزش و ارزشيابي را در كتب درسي منتخب طرح، بر عهده گرفته است. يافته‌ها نشان مي‌دهد كه هدف عمده تربيت ارزش‌ها، «پرورش شناخت‌ها و گرايش‌هاي يادگيرندگان نسبت به نظام اخلاقي، حقوقي و سياسي اسلام بر اساس نقد محترمانه ديدگاه‌هاي مخالف» بوده است. بررسي عنصر محتوا حاكي از آن است كه ارزش بنيادين در برنامه درسي طرح ولايت، «قرب اختياري به خداوند متعال» است و هدف و محتواي ياد شده در دو حيطه شناختي و عاطفي تهيه شده است. ارائه محتوا در دو قالب «نوشتاري» و «فعاليت‌هاي يادگيري» بوده، عمدتاً از روش تدريس «توضيحي» و «آموزش تفكر انتقادي» استفاده شده و روش ارزشيابي در «ارزشيابي مجموعيِ» حفظي و تحليلي، منحصر بوده است. در نتيجه، تربيت ارزش‌ها در اين برنامه درسي، از نوع آموزش مستقيم ارزش‌ها و پرورش گرايش به آن‌هاست كه بر پايه ايجاد ظرفيت شناختي براي نقد محترمانه در يادگيرنده استوار است و لذا رويكرد غالب آن شباهت‌هايي با رويكرد «تحليل» به تربيت ارزش‌ها پيدا مي‌كند.