تحليل مباني، اهداف، اصول و روش‌هاي تربيت عقلاني از ديدگاه شهيد مطهري (براي نظام تعليم و تربيت رسمي)

هدف اصلي پژوهش حاضر، تحليل مباني، اهداف، اصول و روش‌هاي تربيت عقلاني از منظر شهيد مطهري براي نظام تعليم و تربيت رسمي است. روش مورداستفاده در اين مقاله روش كيفي است كه به شيوه توصيفي و تحليلي-استنباطي نگاشته شده است. جامعه تحليل، مجموعه كتاب ها، شرح ها و مقالات ايشان است. يافته ها حاكي از اين است كه وي هدف تربيت عقلاني را به معناي ايجاد زمينه‌هاي لازم براي پرورش قوه عاقله، جهت دستيابي و رسيدن به مقام انسان كامل تعريف و تبيين نموده است و پرداختن و توجه به اين بُعد تربيتي را از ملزومات كليه نظام‌ها بالأخص نظام تعليم و تربيت رسمي لحاظ كرده است، به سبب اين‌كه رسالت عظيم اين نظام پرورش قوه نقادي، تفكر آگاهانه و قضاوت صحيح است. مهم‌ترين مباني تربيت عقلاني از منظر اين فيلسوف شهير عبارت است از «عقل عملي متأثر از حالات نفس است»، «تفكر و تعلم اركان اساسي‌ تربيت عقل است»، «تفاوت در عقول آدميان امري ذاتي است»، «كليه قوانين عقل با فطرت آدمي هماهنگ است» و... سپس به اصول تربيت عقلاني اشاره گرديد (اصل تربيت عقل عملي از طريق تزكيه نفس، اصل تعقل، اصل لزوم علم‌آموزي، اصل باور نسبت به طبيعي بودن تفاوت عقل در آدميان، اصل همسويي تعليم و‌ تربيت با فطرت انساني و...). در نهايت به روش‌هاي و راهكارهاي تربيت عقلاني پرداخته شد كه برخي از اين راهكارها عبارت‌اند از روش تزكيه، روش عادت به تفكر و تعقل، روش آموزش مبتني بر تفاوت‌هاي فردي و روش الگوسازي و الگوپذيري.