ابعاد خردمندي از ديدگاه قرآن‌كريم و اصول تربيتي منتج از آن

هدف پژوهش حاضر، ارائه اصول آموزش خردمندي بر مبناي ابعاد خرد در انديشه‌ي اسلامي است. براي رسيدن به اين هدف، دو گام برداشته شده است. در گام اول ديدگاه قرآن‌كريم (به‌عنوان منبع اصلي دين اسلام) در مورد خرد، از طريق روش تحليل‌مفهومي مورد بررسي قرار گرفته است تا ابعاد خرد از ديدگاه قرآن‌كريم مشخص شوند. از جمله ابعاد خردمندي از ديدگاه قرآن «تفكر (در آيات تكويني يا شگفتي‌هاي آفرينش)»، «علم‌گرايي (پشتوانه‌ي علمي) و دوري از پندارگرايي»، «ذكر (هوشياري)»، «آزادانديشي و پرهيز از تقليد»، «غربال‌گري و پيروي از بهترين»، «پندآموزي و عبرت‌پذيري»، «آينده‌نگري و عاقبت‌انديشي»، «انسجام وجودي (هماهنگي علم و گفتار با عمل و رفتار)» و «تقوا (خويشتن‌داري)» است. در گام دوم، با روش تحليل‌استنتاجي، از تركيب هدف اساسي تربيت از ديدگاه قرآن، كه عمل خردمندانه است (مقدمه هنجارين) با ابعاد خرد در قرآن (گزاره‌هاي واقع‌نگر)، اصول آموزش خردمندي (گزاره‌هاي تجويزي)، استنتاج و تدوين شدند. از جمله اين اصول «آموزش تفكر هدفمند و هدايت‌شده (تعقل)»، «ترغيب به علم-آموزي و اقامه برهان (ذكر دليل براي امور)»، «تذكر»، «پرورش تفكر نقاد»، «آموزش و زمينه‌سازي براي مقايسه و سنجش و انتخاب بهترين»، «عبرت‌آموزي»، « آموزش تدبير (ژرف‌نگري و برنامه‌ريزي) و احتياط»، «التزام عملي به دانش و سخن» و «تقويت اراده» است.