بررسي و نقد ترجمه‌ي علي عباس زليخه از كنايات شعر حافظ

شعر حافظ فراتر از ارزش‌هاي ادبي و هنري آن به‌مثابۀ آينه‌دار فرهنگ و جهان‌بيني ايراني شناخته شده است. ازاين‌رو آشنايي با آن از سوي اهالي زبان و فرهنگ‌هاي ديگر، دريچه‌اي به ادراك هنر، فرهنگ و ذائقۀ ايراني خواهد گشود. از اين منظر، كيفيت ترجمۀ سروده‌هاي حافظ به زبان‌هاي ديگر اهميت ويژه‌اي پيدا مي‌كند. تاكنون دست‌كم، نه ترجمۀ گزيده يا كامل از ديوان حافظ به زبان عربي منتشرشده كه بيان‌گر اقبال عرب‌زبانان به شعر و انديشۀ حافظ است. يكي از جديدترين اين برگردان‌ها، ترجمۀ علي عباس زليخه است. با در نظر گرفتن اين موضوع كه هر عبارت كنايي، افزون بر معاني واژگاني، پيوست‌هايي فرهنگي، تاريخي و قومي را نيز در خود نهفته دارد، برگرداندن كنايات به زبان ديگر كه در بستري متفاوت جاري است؛ يكي از دشواري‌هاي امر ترجمه به شمار مي‌رود. در اين جستار كه با روش تحليل محتوا و به شيوۀ توصيفي-تحليلي انجام پذيرفت، تعداد ده غزل از ديوان حافظ مشتمل بر 29 كنايه به‌صورت تصادفي و با بهره‌گيري از جدول اعداد كندال و اسميت برگزيده و تحليل شد. برآيند پژوهش نشان داد كه در 8 مورد، مفهوم عبارت به طرز قابل قبولي ترجمه‌شده و در 21 مورد ديگر، ترجمۀ عربي با اشكال جدي مواجه است. شايان توجه است كه تعداد 5 مورد از 21 مورد ترجمۀ اشتباه، ناشي از بدخواني متن فارسي بود به‌اين‌ترتيب كه مثلاً مترجم واژۀ «دُرد» را «دَرد» و واژۀ «بكِش» را «بكُش» خوانده و تبعاً به‌غلط ترجمه كرده بود.