شناسايي و تحليل تهديدات فني اثرگذار بر حفاظت از كپي‌رايت منابع اطلاعاتي در سامانه‌هاي اطلاعاتي كتابخانه‌ها: مورد مطالعه سازمان اسناد و كتابخانه ملي ايران

هدف: هدف پژوهش كنوني، شناسايي مخاطرات و تهديدات فني اثرگذار بر حق مؤلف منابع اطلاعاتي در سامانه هاي مورد مطالعه است.روش پژوهش: پژوهش كنوني از نظر هدف كاربردي است و براي گردآوري داده ها از رويكرد كيفي و روش هاي تحليل اسنادي، تحليل مضمون و دلفي فازي استفاده شد. براي كشف بهتر مفاهيم، با 6 نفر از متخصصان حوزه هاي سامانه هاي اطلاعاتي، حق مؤلف و كتابخانه هاي ديجيتالي مصاحبه انجام شد. در تحليل مضمون براي كشف مضامين، كدگذاري از داده ها انجام شد. در روش دلفي فازي، پنل در دو دور انجام شد، 11 نفر خبره و متخصص انتخاب شدند. براي ترسيم داده ها، نسخه 2020 نرم افزار مكس.كيو.دي.اي و نرم افزار تبلو نسخه 2018 استفاده شد.يافته ها: خرابكاري عمدي كاركنان، پايين بودن منبع سرورها، بدافزارهاي مختلف مانند ويروس ها، كرم ها و مانند آن، نداشتن پشتيبان از برنامه اصلي، نداشتن وبگاه آينه اي (امنيت شبكه)؛ ضعف و نقصان دي.آر.ام (DRM) در نسخه برداري و حفاظت طولاني مدت از آثار، روزآمد نبودن سامانه ها و مشكل در فضاي ذخيره سازي (زيرساخت فني)؛ دستكاري كردن يو آر ال (حفاظت ديجيتال)؛ استفاده نكردن از احراز هويت براي تمام بخش‌ها و صفحات محتوا (احراز هويت)؛ نبود كنترل كيفي محتواهاي ديجيتالي و كم توجهي به مراحل آماده سازي شيء ديجيتالي (فرايند ديجيتال سازي) از جمله تهديدات فني اثرگذار در سامانه هاي مورد مطالعه محسوب مي شوند.نتيجه گيري: تحليل حاصل از ارزيابي سامانه ها در خصوص مخاطرات فني تأثيرگذار بر حق مؤلف منابع اطلاعاتي در سامانه هاي مورد مطالعه نشان دهنده كمرنگ بودن توجه به پيشگيري از خطرات فني پيرامون حفاظت از حقوق پديدآورندگان و ذينفعان آثار در سامانه‌هاست. چرا كه اقدامات قانوني و تصويب قوانين حق مؤلف تنها بخشي از حمايت هاي قانوني از پديدآورندگان آثار را پوشش مي‌دهد؛ بخشي ديگر، مربوط به اقدامات فني و پيشگيري از تهديدات فني است كه نبود آن‌ها نيز نقض حق مؤلف منابع اطلاعاتي در سامانه هاي اطلاعاتي را به همراه دارد.