تبيين امكان رشته بودن آينده‌پژوهي به عنوان يك حوزۀ فرارشته‌اي

هدف: از آنجايي‌كه آينده‌پژوهي طي چند دهه اخير با چالش جدي تثبيت به عنوان يك رشته علمي مواجه بوده است و آينده‌پژوهان مختلف همچنان بر ضرورت اين امر براي آينده‌پژوهي تأكيد دارند، اين پژوهش به دنبال تحليل امكان رشته بودن اين حوزه مي‌باشد. همچنين در پي آن است تا جايگاه آن را در بين رشته‌هاي علمي مشخص سازد.روش: در بخش اول اين پژوهش با رويكرد توصيفي-تحليلي به ارزيابي احراز معيارهاي رشتگي با سه رويكرد معرفت‌شناختي، اجتماعي و سازماني، توسط آينده‌پژوهي پرداخته شده است. در بخش دوم پژوهش، با استفاده از طبقه‌بندي‌هاي مطرح رشته‌هاي علمي، جايگاه آينده‌پژوهي در بين رشته‌هاي علمي، مورد بررسي قرار گرفته است.يافته‌ها: نتايج اين پژوهش نشان مي‌دهد كه آينده‌پژوهي از موضوع پژوهشي خاص؛ بدنه معظمي از دانش تخصصي؛ نظريه‌ها و مفاهيم تخصصي؛ روش‌هاي كاربردي مختلف؛ پارادايم‌هاي علمي؛ گفتمان، زبان، اعضاء و هويت مشترك؛ و كاربست در صحنه عمل برخوردار است. مشخص شد كه آينده‌پژوهي، به واسطه قابليت‌هاي رشتگي‌اش، يك رشته علمي محسوب مي‌شود و در طبقه‌بندي رشته‌ها، رشته‌اي كاربردي و نرم است كه در حيطه گسترده‌تر علوم اجتماعي كاربردي قرار مي‌گيرد.نتيجه‌گيري: در عين اينكه آينده‌پژوهي معيارهاي رشتگي را احراز مي‌كند، در دو حوزه نياز به توسعه اساسي دارد: يكي توسعه بنيان‌هاي فلسفي و معرفت‌شناختي آن است تا از موقعيت بي‌مبنايي خارج شود؛ دوم توسعه دانشگاهي آن در سطوح مختلف آموزش عالي است تا بتواند به جايگاه واقعي خود در ساحت آكادمي دست يابد.