تحليل گفت و گو: واكاوي پاره‌گفتارها در دو رمان حصار و سگ‌هاي پدرم و يكليا و تنهايي او

يكي از زيرمجموعه‌هاي تحليل گفتمان، تحليل گفتگوهاي اثر مورد بررسي است. جدا از معناي ظاهري و شيوۀ طرح جمله ها در گفتگوها، مي‌توان از دل آن‌ها پي به ذهنيت‌هاي پنهاني برد كه خود را در قالب واژه‌ها، معاني، نشانه‌ها، رفتارها و حركات طرفين گفتگو نمايان مي‌كنند. با واكاوي شيوۀ تعامل طرفين گفتگو، آغاز و پايان گفتگو، نوبت‌گيري، بازخورد و اصلاح در گفتگوها مي‌توان جنبه‌ها و جلوه‌هايي از گفتگو را نشان داد كه اغلب در نگاه اول به چشم نمي‌آيند. بر اين اساس، در اين نوشتار تلاش شده است كه نحوۀ استفاده از زبان و شيوۀ ارتباط طرفين گفتگو كه در قالب جمله‌ها و عبارات بازنمايي شده است، همراه با ناگفته‌هاي ديگري كه در پس پشت جمله‌ها و معاني قرار گرفته‌اند، مورد بررسي قرار بگيرند. به عبارت ديگر، در اين پژوهش به شيوۀ توصيفي تحليلي، مديريت تعامل افراد با يكديگر و نحوۀ شكل‌گيري ارتباط اجتماعي در گفتگوهاي دو اثر ادبي روايي حصار و سگ‌هاي پدرم و يكليا و تنهايي او مورد تحليل قرار گرفته است. نتايج پژوهش نشان مي‌دهد در هر دو گفتمان، قدرت از بالا به پايين اعمال مي‌شود و يك نفر در رأس هرم قدرت قرار دارد. در برابر گفتمان غالب، سوژه‌ها بسيار ناتوان‌اند و عامليت و نقش چنداني در داستان ندارند. در رمان يكليا و تنهايي او، علاوه بر نهاد قدرت، نهاد دين و مردم نيز در ادارۀ امور جامعه ايفاي نقش مي‌كنند اما نهاد قدرت و دين، سعي بر آن دارند كه مردم را به سمت خود بكشند.