تحليل داستان«من قاتل پسرتان هستم» نوشتۀ «احمد دهقان» براساس رويكرد «رمزگان پنج‌گانۀ رولان بارت»

ساختارگرايي به عنوان مكتبي در زبان‌ شناسي و علوم انساني، نقش بارزي در تحليل انواع روايت دارد. «رولان بارت» در جايگاه يكي از شاخص‌ترين ميراث‌داران ساختارگرايي با طرح نظرياتي چند پيرامون روايت شناسي، ساختارگرايان را با دستاوردهاي نويني در تحليل متون آشنا كرد. وي با استفاده از رويكردِ «رمزگانِ پنج‌گانه»، تمايزِ «انواع متون» را آشكار ‌نمود. در اين تمايز، متون به دو دستۀ «خواندني» و «نوشتني» تقسيم مي‌شوند. مخاطب در مواجه با هر يك از اين دو متن، در جايگاهي «منفعل» يا «پويا» قرارمي‌گيرد. «رمزگان پنج‌گانه» و كيفيت آن در متن، بخوبي تمايز ميان اين دو متن و دو خواننده را آشكار مي‌كند. در اين بين ادبيات داستاني فارسي و به طور ويژه ادبيات دفاع مقدس نيز مي‌تواند در جايگاه بررسي‌هايي از نوع «تقابل متون» و «تحليل رمزگان» قرار گيرد. پژوهش حاضر با بررسي توصيفي- تحليلي و با مبنا قراردادن داستان كوتاهِ «من قاتل پسرتان هستم» نوشتۀ «احمد دهقان»، از رهگذر رويكرد «رمزگان پنج‌گانه» در پي بررسي ساختارهاي شكل‌دهنده به اين اثر است. بنابرنتايج اين پژوهش، ادبيّت جاري در متن داستان در درجۀ اوّل وابسته به «رمزگان تأويلي» است. اين رمزگان نقش بنياديني در ايجاد كشش و تعليق در داستان دارد و رمزگان «كنشي» و «معنابني» نيز در كنار همين ويژگي، كاركرد‌هاي داستانيِ پي‌رنگ و توصيفات را نمايان مي‌كند. همان‌گونه كه بسامد اندك «رمزگان نمادين» و «فرهنگي» نشانگر رويۀ واقع‌گرايانۀ داستان است.