اندازه‌ گيري بازيابي رواني بازديد كنندگان از پارك‌ هاي شهري با محوريت پيكره‌ بندي فضايي عرصه‌هاي اين محيط ‌ها؛ نمونه موردي: پارك ارم شهر همدان

بازيابي رواني، از مهمترين متغيرهاي رواني در نزد مراجعه ‌كنندگان به پارك‌هاي شهري، در كشور ايران كمتر مورد‌توجه بوده است. به علاوه، ميزان بازيابي رواني بازديدكنندگان در انواع محيط‌هاي طبيعي يكسان نيست. در مطالعه حاضر با تمركز بر اين موضوع به‌دنبال مقايسه ميزان بازيابي رواني در انواع عرصه‌هاي فضايي پارك‌هاي شهري و همچنين معرفي ابزاري معتبر و بومي‌سازي شده به‌منظور سنجش ميزان بازيابي رواني در اين محيط‌ها هستيم. اين مطالعه در بستر يكي از پارك‌هاي شهر همدان كه از دو عرصه هندسي و ارگانيك تشكيل شده است (پارك ارم همدان) سازمان‌دهي شد (بخش هندسي: عرصه جديدساز و مبتني بر خطوط هندسي. بخش ارگانيك: عرصه‌اي مبتني بر معابر ارگانيك و قديمي كه از قبل بين درختان (و بدون دخالت ساختارهاي هندسي) وجود داشت). استراتژي اين پژوهش استدلال منطقي، و تاكتيك آن در بخش ارزيابي پيكره‌بندي فضايي پارك‌هاي شهري، روش چيدمان فضا (Space Syntax) بود. همچنين، در بخش سنجش وضعيت رواني شهروندان مراجعه‌كننده به پارك‌هاي شهري نيز، به استاندارد و بومي‌سازي مقياس بازيابي (RS: Res‌toration Scale) اقدام و در‌نهايت نيز با استفاده از تحليل‌هاي آماري به بيان رابطه بين پيكره‌بندي فضايي و بازيابي رواني مراجعه‌كنندگان پرداخته شد. نتايج تحليل رابطه پيكره‌بندي فضايي و بازيابي نشان داد كه 46.8 درصد از تغييرات بازيابي (رواني) مربوط به متغيرهاي پيكره‌بندي فضايي است و تغييرات بازيابي بيشتر متاثر از متغيرهاي عمق، كنترل و بي‌نظمي است. بر اساس اين يافته‌ها (و انجام مطالعات تكميلي)، طراحي پارك‌هايي با دارا بودن فضاهاي دنج و دور از ازدحام و با حداقل بي‌نظمي در طراحي (در عرصه‌ها) كه كمترين امكان كنترل و نفوذپذيري بصري (حركتي) را رقم مي‌زنند، در راستاي ارتقاي وضعيت پيكره‌بندي فضايي پارك‌هاي شهري به‌منظور بهبود سلامت روان مراجعه‌كنندگان، به محققان، تصميم‌گيران و برنامه‌ريزان طراحي شهري و منظر پيشنهاد مي‌‌‌شود.