رويارويي با نامعلومي‌ ها و عدم قطعيت ‌هاي برنامه‌ريزي حريم پايتخت به شيوه آينده‌ پژوهي مشاركتي

پابرجايي پايين و از بين رفتن مناسبت برنامه‌هاي توسعه فضايي در برخورد با شرايط آشوبناك و پيش‌بيني‌ناپذير ناشي از وجود عدم قطعيت‌ها و نامعلومي‌هايي كه در رويكردهاي اثبات‌گرا شناسايي نمي‌شوند، بازانديشي مفاهيم معرفت‌شناسانه و شيوه‌هاي جايگزين فازي را ضروري ساخته است. در مصوبات قانوني موجود، حريم 1200 كيلومترمربعي كلانشهر تهران، با همه‌ پيچيدگي‌ها و شباهت‌هايي كه به يك منطقه‌ شهري چندگرهي دارد، با ساير شهرهايي كه مناسبات اجتماعي، اقتصادي و سياسي آن بسيار ساده‌تر است يكسان انگاشته شده است. براي رويارويي با اين چالش مفهوم گستره‌تر حريم شش‌هزار كيلومتري پايتخت در گفتمان نظام برنامه‌ريزي اين منطقه‌ كلانشهري مطرح شده است كه تاكنون به دلايل متعدد محقق نشده است؛ اما تهيه‌ طرح آن در دستوركار مديريت شهري قرار گرفته است. بر اين اساس، در مقاله‌ پيش رو كوشيده شده است به شيوه‌ي نوين كارگاه آينده‌پژوهي و با نيت تصويرسازي آينده‌هاي محتمل پيشِ‌روي امر هدايت و كنترل مداخلات اين محدوده، با نظرداشت انواع عدم‌قطعيت‌ها و نامعلومي‌هاي ناشي از شرايط ژئوپلتيك جهاني، تحريم‌ها، پيشرفت‌هاي فناورانه، تضادها و تعارضات قانوني و تفرق نهادي، روايت‌هاي چندگانه‌اي به شيوه‌ سناريونگاري و تحليل ساختاري ارائه شود. در تشخيص پيش‌ران‌هاي اثرگذار بر آينده‌ حريم پايتخت از ذهن‌كاوي عميق 13 كنش‌گر نهادي و متخصص اصلي شهر تهران بهره‌گيري شده است. نتيجه ترسيم طيفي از سناريوها و روايت‌نگاري 3 سناريوي خوش‌بينانه‌ حريم آرماني و پيشرو، سناريوي بدبينانه‌ حريم بحراني و فروپاشيده و سناريوي ميانه‌ حريم اميدوار، رقابت‌پذير و فعال است. توجه به اين سناريوها در فضاي تصميم‌گيري و برنامه‌ريزي حريم پايتخت منجر به تاب‌آوري و پابرجايي بيشتر راهبردها و سياست‌هاي آتي توسعه‌ فضايي آن خواهد گشت.