شاخصه‌‌ها و عوامل معماري پديدآرنده نماي حياط مياني خانه‌‌هاي تاريخي قاجاريه بررسي موردي: خانه‌‌هاي قاجاري شهر قزوين

نما يا پوسته معماري ساختمان، لباس و بُعد ديداري بيروني آن است كه مرز بين فضاي درون و بيرون را تعريف مي‌كند. نما در معماري خانه‌هاي تاريخي قاجاريه فلات مركزي ايران به‌واسطه فرهنگ و معماري درون‌گرا، بيشتر در حياط مياني‌شان جلوه‌گر شده است. «شاخصه»‌ها و «عوامل معماريانه» گوناگوني در پديدآوري اين نما مؤثر بوده‌اند. در اين پژوهش با مطالعه كتابخانه‌اي و متوني كه به معماري نما و يا نماي خانه يا خانه تاريخي ايراني پرداخته‌اند، «شاخصه»ها و «عوامل معماريانه» زيرمجموعه آن‌ها شناسايي شد. پس‌از پيمايش، يك چارچوب نظري به‌عنوان سامانه پيشنهادي دربرگيرنده همه عوامل معماري معماريانه نماي حياط مياني خانه‌‌ تاريخي قاجاريه ارائه شد. اين چارچوب نظري مورد بازخواني، استدلال منطقي و ارزيابي قرار گرفت تا كارآيي و جامعيت آن محك بخورد و در صورت نياز كامل شود. «شاخصه»‌‌هاي مؤثر در پديدآوري نماي خانه‌ها به ترتيب عبارت‌اند از: اقليم، عملكرد، شكل و فناوري ساخت. هر يك از اين «شاخصه»‌‌هاي كلان، در زير مجموعه خود داراي «عوامل معماريانه» چندي هستند. چهار «شاخصه» و شانزده «عامل معماريانه» شناسايي شده در چارچوب نظري، با پژوهش ميداني آزمون و اثبات شد و الگوي ارائه شده، كارآيي خود را در خوانش معماري نماي حياط مياني خانه‌‌هاي تاريخي قاجاريه و يا احتمالاً دوره تاريخي و شايد براي خانه‌هاي امروزين در فلات مركزي يا ديگر نقاط اقليمي و جغرافيايي ايران، نشان داد.