درآمدي بر ارتقاي هويت در سيماي شهر با تأكيد بر انديشه اسلامي

سيماي شهر بخش مهمي از تصوير ذهني شهروندان از محيط زندگي‌شان را تشكيل مي‌دهند و عدم توجه به آن هويت شهر با چالش‌هاي جدي مواجه مي‌نمايد؛ بنابراين هدف اين پژوهش شناسايي مؤلفه‌هاي هويت‌بخش به فضاهاي شهري و اولويت‌بندي آن‌ها در راستاي ايجاد مطلوبيت مي‌باشد. بدين منظور، در گام اول با استفاده از روش «تحليل محتوا»ي كيفي، مباني نظري تحقيق در سه بخش «چيستي عناصر هويت‌ساز»، «كجايي تجلي آن‌ها» و «چگونگي تداعي‌شان» به‌صورت معنايي و كالبدي استخراج گرديد، بخش اول، مفاهيم هويت‌بخش به فضاها را معرفي نموده و بخش دوم حيطه نفوذ و تأثير مفاهيم را معرفي مي‌نمايد، بخش سوم راهبرد تجلي محتوا در كالبد را مشخص كرد. در گام دوم مباني مستخرج از مرحله قبلي با استفاده از روش AHP به‌صورت سلسله‌مراتبي تحليل و وزن‌دهي شدند تا اولويت‌هاي معنايي و كالبدي جهت طراحي (اصلاح) سيماي شهري هويت‌مند به دست آيند. براساس يافته‌هاي مرحله اول 4 سنجه محتوايي شامل «زيبندگي»، «امنيت»، «انسجام» و «تواضع» و 3 سنجه كالبدي «كهن‌الگوهاي فرهنگي»، «توجه به عوامل كالبدي بستر» و «كارايي» براي فضاهاي شهري به دست آمد كه مي‌توانند در عناصر شهري راه، لبه، محله، گره و نشانه ظهور پيدا كنند (حيطه نفوذ)، هر عنصر شهري نيز داراي عوامل كف، جداره و سقف (خط آسمان) معرفي شد (حيطه تجلي). براي برهم‌نهي عناصر هويت‌بخش در كالبدهاي شهري سه راهبرد شناسايي شدند كه شامل «مجاورت»، «محاكات» و «تشابهات» هستند. بررسي‌ها گام دوم نيز مشخص كرد كه در بين معيارهاي فوق به ترتيب وزن مؤلفه «امنيت» در بين سنجه‌هاي معنايي، «استفاده از كهن‌الگوها» در بين سنجه‌هاي كالبدي، «راه» در بين عناصر شهر، «جداره» در بين عوامل سازنده راه و «محاكات و بازنمايي» براي تداعي سنجه‌هاي نسبت به بقيه مؤلفه‌ها بيشتر است، پس مهم‌ترين عامل براي هويت‌بخشي به فضاهاي شهري بازنمايي الگوهاي كهن در جداره راه‌ها به‌صورت ايمن مي‌باشد.