شناخت تحليلي و معرفي نسخ خطي جنون‌المجانين

جنون‌المجانين اثر قوام‌الدين سنجاني، عارف سدۀ هشتم و نهم هجري است كه با موضوع عرفان و تصوف نگارش يافته است. اين اثر ارزشمند با نگرشي منتقدانه به موضوع تصوف و عقايد صوفيان، در چهار باب: معتقدات، واردات، واقعات و اشعار تحرير شده است. پژوهش حاضر با عنايت به اهميت جنون‌المجانين بر آن است تا با تكيه بر روش توصيفي - تحليلي علاوهبر معرفي اثر و نسخه‌هاي موجود از آن، به بررسي ويژگي‌هاي زباني و ادبي آن نيز بپردازد. از ديگر سو، پژوهش حاضر در بخش تحليل محتوايي، مواضع مؤلف را دربارۀ مسائل مختلف تصوف آشكار مي‌كند. نتايج بررسي نشان مي‌دهد كه سنجاني نيز، مانند اغلب عرفا، براي اثبات ديدگاه‌هايش از آيات، احاديث، اشعار و اقوال مشهور ياري گرفته است. از جمله ويژگي‌هاي بلاغي اين اثر نيز مي‌توان به: كاربرد كلمات پي‌درپي، واج‌آرايي، جناس، سجع، تشبيه، تمثيل، اقتباس (حلّ و درج)، تلميع و تلميح اشاره كرد. ويژگي‌هاي زباني متن بيان‌كنندۀ آن است كه نثر كتاب كهن‌تر از دورۀ مؤلف است. گفتني است از جنون‌المجانين هفت نسخۀ خطي شناسايي شده است كه در كتابخانه‌هاي ايران، تركيه، مصر، پاكستان و انگليس نگهداري مي‌شود.