راهنماي برنامه واكنش اضطراري براي تخليه ايستگاه هاي ناايمن متروي تهران در زلزله

سابقه و هدف: در اكثر كشورهاي دنيا، ايستگاه هاي مترو به علت قرارگيري در اعماق زياد، به عنوان پناهگاه مورد استفاده قرار مي گيرند. ولي در كشور ما، بسياري از اين ايستگاه ها در نزديكي سطح زمين اجرا شد ه اند و به همين علت شدت حركت ناشي از زلزله در آنها بالا بوده و آسيب ديدگي لرزه اي تجهيزات آن ها نيز بسيار محتمل است كه مي تواند منجر به ناايمن شدن فضا براي مسافران گردد. بر اين اساس، اين پژوهش با هدف ارائه الگويي جهت برنامه ريزي واكنش اضطراري براي تخليه ايستگاه هاي ناايمن مترو در زلزله احتمالي آينده انجام شده است. روش كار: اين پژوهش كاربردي در 4 مرحله انجام شد. در مرحله اول تحليل وضعيت موجود ايستگاه هاي مترو شهر تهران انجام شد. در مرحله دوم يك چك ليست ارزيابي ايستگاه هاي مترو طراحي شد. چك ليست شامل 8 گويه بود كه توسط نويسندگان تكميل شد. در مرحله سوم، برخي ايستگاه هاي متروي تهران مانند قلهك، امام خميني، دروازه دولت و خيام براي مشاهده ميداني انتخاب شدند. معيارهاي اصلي انتخاب ايستگاه ها وقوع در پهنه شدت بسيار زياد زلزله و نزديكي ايستگاه به سطح زمين بود. در مرحله چهارم، اطلاعات بدست آمده جمع بندي و بر مبناي آن يك راهنماي برنامه ريزي اضطراري تدوين گرديد.    يافته ها: متروي كلانشهر تهران، با جابه جايي بيش از دو و نيم ميليون مسافر در روز، نقش عمده اي در سفرهاي درون شهري ايفا مي كند. بسياري از ايستگاه هاي متروي تهران، مي توانند پس از وقوع زلزله به عنوان پناهگاه مورد استفاده قرار گيرند، ولي مطالعه ما نشان داد كه شمار قابل توجهي از آنها ناايمن محسوب  مي شوند. تدوين برنامه فوريت ها و ابلاغ راهنماي واكنش اضطراري براي تخليه اضطراري مي تواند نخستين گام در بهبود وضعيت ايمني مترو محسوب شود. نتيجه گيري: به دليل اهميت ايستگاه هاي مترو در هنگام وقوع زلزله و پس از آن، به كار بستن موارد زير مي تواند به بهبود وضع موجود كمك كند: بكارگيري دستگاه ها و تابلوهاي هشدار سريع، آموزش رانندگان قطارها براي توقف در نزديك ترين ايستگاه و خروج ايمن مسافران، آموزش مسؤولين ايستگاه ها براي راهنمايي صحيح مسافران جهت خروج سريع و ايمن از ايستگاه، آموزش مسافران براي تخليه قطار و چگونگي پناه گيري در ايستگاه كه اين همه با طراحي برنامه واكنش اضطراري و تخليه اين ايستگاه ها در راستاي كاهش تعداد تلفات در زلزله هاي احتمالي آينده امكان پذير مي گردد.