باورها و آيين‌هاي اجتماعي وابسته به قنات در شهرستان سراوان، بلوچستان

قنات، منبع اصلي تأمين آب سراوان به هويتي ملي تبديل شده و از ارزش‌هاي مهم در زندگي مردم منطقه است كه رابطه اجتماعي و فرهنگي با آن گسترش يافته ‌است. بررسي‌ها نشان‌ داده است كه پيوندي تنگاتنگ بين قنات و جامعه وجود دارد و آيين‌ها و باورهاي ويژه‌اي ساخته شده كه بخش مهمي از فرهنگ مردم منطقه شده ‌است. براي نمونه در سراوان برخي باور دارند كه ساخت قنات كار جن‌هاست و مردم از ساخت آن ناتوان هستند. اين باور بين بوميان نيرو گرفته است و ستوده مي‌شود، به‌گونه‌اي كه حتي مقني‌ها نيز فكر مي‌كنند ساخت قنات‌هاي اوليه كار جن‌ها بوده و سپس مردم از آن‌ها آموخته‌اند. در اين پژوهش سعي شده است به بررسي تأثير قنات بر جنبه‌هاي گوناگون ساختار اجتماعي-فرهنگي سراوان و باورها و آيين‌هاي به وجود آمده از آن پرداخته‌ شود. پژوهش از نظر ماهيت و روش، از نوع توصيفي-تاريخي با روش گردآوري اطلاعات از نوع كتابخانه‌اي و ميداني (گفتگو با مقني‌ها و سالخوردگان بومي) است. نتايج اعم از باورها و آيين‌ها گوياي اين است كه هستي اجتماعي مردم در سراوان وابسته به هستي قنات است كه خود جايگاه مهمي در جامعه و مردم‌شناسي تاريخي سراوان دارد. بر پايه گفتگوها مشخص شد كه باورها و آيين‌ها در هيچ نوشتاري ثبت نشده، بلكه به صورت شفاهي به نسل‌هاي بعد منتقل شده است. همچنين با مطالعات كتابخانه‌اي معلوم شد برخي باورهاي مردم سراوان درباره قنات، همانند باورهاي مردم نواحي ديگر ايران به‌ويژه استان يزد است.