نويسنده زن: مطالعه عناصر هويت‌ساز در نخستين نمونه‌هاي نثر زن‌نوشت پيشامشروطه

هدف از اين پژوهش مطالعه هويت مسافر زن به مثابه سوژه تاريخي و هنري‌ است. پيكره پژوهش، شامل سه نمونه از نخستين نثرهاي زن‌نوشت فارسي است كه عبارت‌اند از سفرنامه‌هاي حج عاليه خانم شيرازي، وقارالدوله و شاهزاده‌خانمي بي‌نام. به منظور تحليل سازوكار هويت‌يابي زن ايراني در جايگاه نويسنده، متون فوق با روش نقد ادراكي حاصل از رويكرد ادبي و فمينيستي بررسي شده‌اند. هويت، در رويكرد جامعه‌شناختي، حاصل ديالكتيك دروني – بيروني ا‌ست. به همين دليل از يك سو واقعيت دروني شخص نويسنده و از سوي ديگر واقعيت بيروني منعكس در نوشته او بررسي مي‌شوند تا روشن شود چگونه در اين سفرنامه‌ها خويشتن (زن قاجاري ساكن اندروني) ديگري (نويسنده اين خطوط با انگيزه و استراتژي دقيق براي نوشتن) را كشف مي‌كند يا مي‌سازد. از يك سو تصويري كه مسافر از خود به عنوان يك زن و يك نويسنده ارائه مي‌كند بررسي مي‌شود تا روشن شود ايشان چرا تصميم به نوشتن سفرنامه گرفته‌اند و توانايي خود را در امر نويسندگي چطور ارزيابي مي‌كنند. از سوي ديگر عمل نوشتن با مطالعه سه مولفه انگيزه، تأثير شرايط محيطي و نيز تعامل با مخاطب فرضي تحليل مي‌شود. نتيجه آنكه در گذار از سنت به تجدد، همگام با ورود زنان به حوزه فرهنگ منثور و مكتوب، شاهد حضور زنان در عرصه نويسندگي و ظهور نويسنده زن هستيم.