تاثير روش كاشت و پيش‏خيساندن بذر بر عملكرد دانه و اسانس زيره سبز(Cuminum cyminum L.) در كشت ديم

به‌منظور بررسي عملكرد، اجزاي عملكرد و كميت اسانس گياه زيره سبز تحت تاثير روش كاشت و خيساندن بذر در كشت ديم، آزمايشي به‌صورت اسپليت پلات در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار در سال زراعي 1400-1399 اجرا شد. فاكتور اصلي آزمايش شامل روش كاشت بذر زيره سبز در دو سطح (كاشت به‌روش تسطيح و كاشت بدون تسطيح زمين) و فاكتور فرعي شامل زمان خيساندن بذر زيره سبز قبل از كاشت در پنج سطح (عدم خيساندن، خيساندن به‏مدت 6، 12، 24 و 48 ساعت) بود. در هردو روش كاشت، بيشترين و كمترين تعداد بوته سبز شده زيره سبز به‏ترتيب در تيمارهاي 12 و 48 ساعت خيساندن بذر مشاهده شد. در تيمار عدم خيساندن بذر، تعداد بوته هاي سبز شده در كشت به‌روش تسطيح (48 بوته در مترمربع) بيشتر از كاشت به‌روش عدم تسطيح (41 بوته در مترمربع) بود. اما براي تيمارهاي 6، 12 و 24 ساعت خيساندن بذر، در روش كاشت به‎صورت عدم تسطيح تعداد بوته‌هاي سبز شده بيشتر بود. بالاترين ارتفاع بوته و تعداد چتر در بوته در هر دو روش كاشت براي تيمار 48 ساعت خيساندن بذر به‏دست آمد. در كليه تيمارهاي خيساندن بذر، عملكرد دانه در روش كاشت بدون تسطيح به‌طور معني داري بيشتر از كاشت با تسطيح بود. بالاترين مقادير عملكردهاي دانه (78.64 گرم در مترمربع)، بيولوژيك (188.7 گرم در مترمربع) و اسانس (1.83 ميلي‏ليتر در مترمربع) در روش كاشت بدون تسطيح زمين با 12 ساعت خيساندن بذر حاصل شدند. در كاشت به‏روش تسطيح زمين، تيمار عدم خيساندن بذر (2.14 درصد) با اختلاف معني داري بيشترين درصد اسانس را دارا بود. ولي در شرايط كاشت بدون تسطيح زمين، بالاترين درصد اسانس (2.60 درصد) در 48 ساعت خيساندن بذر مشاهده شد كه اختلاف معني داري با ديگر تيمارهاي خيساندن بذر نداشت. از بين صفات مورد بررسي، ميزان عملكرد اسانس قوي‏ترين رابطه (r=0.912) را با عملكرد دانه دارا بود. به‏عبارتي، عملكرد دانه تاثيرگذارترين عامل در ميزان اسانس زيره سبز بود. به‏طوركلي، كاشت زيره سبز پس از 12 ساعت خيساندن بذر و به‏روش عدم تسطيح زمين براي شرايط ديم توصيه مي‏شود.