ريشه هاي تاريخي نظريه حركت جوهري

بدون شك، تفسير واقعيت عالم طبيعت، يكي از مباحث اساسي فلسفه اولي محسوب ميشود و از آغاز پيدايش فلسفه و عرفان، هميشه مورد بحث بوده است. ملاصدرا بر اساس نظريه حركت جوهري، كل عالم طبيعت را مساوي با حركت و صيرورت دانسته و به حركت ذاتي آن، بسمت عالم ثبات، رأي داده است. اكنون پرسش اينست كه آيا اين نظريه، نظريه‌يي بكلي ابتكاري است، يا مسبوق به سوابق تاريخي است؟ نوشتار پيش رو، با رويكرد توصيفي‌ـ‌تحليلي، نشان ميدهد كه اين مسئله مسبوق به سابقه بوده و در يونان باستان، برخي فيلسوفان به حركت تمام موجودات عالم طبيعت باور داشته‌اند؛ در عالم اسلامي نيز برخي فيلسوفان، تنها به حركت در حوزۀ اعراض اعتقاد داشته و با انواع مناقشات و استدلالها، به رد نظريۀ حركت جوهري پرداخته‌اند، اما دسته‌يي ديگر، از منظري متفاوت به عالم نگريسته‌اند و با نگاه عرفاني و با استناد به تجارب شهودي، كل كائنات را متجدد دانسته‌اند. ملاصدرا بر پايۀ اين زمينه و گنج آماده، و تأثيرپذيري از آن، حركت جوهري را متناسب با فلسفۀ وجودي خود، مطرح و بازنگري كرده و با اثبات آن و مبنا قرار دادنش براي بسياري از مسائل فلسفي، طرحي ديگر درانداخت و بر آن اساس، هستي را در نگاهي كلان، به دو بخش ثابت و متغير تقسيم نمود و بدنبال آن، نتايجي را در امور عامه و خداشناسي استنتاج كرد.