مباني سلوكِ اخلاقي ابوذر برپايۀ رواياتِ او

از ميان صحابۀ پيامبر (ص) ابوذَرِ غِفاري از آن‌ها ست كه جريان‌هاي فكري مختلفِ جهانِ اسلام در سده‌هاي متمادي به روايات و گفتارهاي اخلاقي او توجه نشان داده‌اند. مي‌توان در آثار منسوب به وي احكامِ مختلفي دربارۀ سلوكِ اخلاقي فردي و اجتماعي بازديد. مطالعۀ كنوني با هدفِ بازشناسي آن بخش از انديشه‌هاي اخلاقي بازتابيده در رواياتِ منسوب به او صورت مي‌گيرد كه به سلوكِ فردي و ذهنيِ او مربوط است؛ اَبعاد و جوانبي از سلوك اخلاقي كه حتي اگر ارتباطاتِ اجتماعي فرد نيز منقطع شود استمرار مي‌توانند يافت. مي‌خواهيم دريابيم برپايۀ رواياتِ منسوب به ابوذر و با فرضِ اَصالتِ آن‌ها ابوذر چه سلوكِ فكري‌اي را ترويج مي‌كند. به اين منظور با استقصاء رواياتِ بازمانده از ابوذر و بازخواني نگرش‌هاي هستي‌شناسانه و انسان‌شناسانۀ بازتابيده در آن‌ها به بازشناسي تصويري خواهيم پرداخت كه اين روايت‌ها از خيرِ اعليٰ براي انسان و راه دست‌يابي به آن بازمي‌نُمايانند. آن‌گاه شيوه‌اي را كه در اين روايت‌ها براي سلوكِ فردي بر اساس مباني يادشده تجويز مي‌شود بازخواهيم شناخت. چنين مطالعه‌اي ما را مي‌تواند با تصويري كه از ابوذرِ نُمادين در حافظۀ تاريخي مسلمانان شكل گرفته است آشنا كند. نسبت شخصيت ابوذرِ تاريخي با اين تصوير، خاستگاهِ انديشه‌هاي ابوذر تاريخي و نسبت انديشه‌هاي وي با ديگر صحابه را بايد موضوع مطالعاتِ ديگر دانست. فرضيۀ مطالعۀ كنوني آن است كه ابوذرِ نُمادين سلوكِ فكري زاهدانه‌اي برپايۀ مراقبه، ايمان، حزن و حكمت‌جويي را ترويج مي‌كند.