دلايل هنجارين «ايثار و ازخودگذشتگي» در اخلاق وحياني

ايثار و ازخودگذشتگي از جمله مفاهيم و اصول اساسي در اخلاق اسلامي است كه براساس آن، انسان با ناديده انگاشتن منافع شخصي، ديگري را بر خويشتن مقدم مي‌كند. دلايل و تبيين‌هاي مختلفي براي ايثارگري مي‌توان بيان كرد.در پژوهش حاضر كوشيده است كه با روش توصيفي ـ تحليلي و با تكيه به قرآن و حديث، دلايل هنجاري و وجه ارزشمندي ايثار را تبيين كنيم و به اين پرسش بپردازيم كه از منظر اخلاق ماثور، چرا انسان بايد براي ديگران از منافع شخصي خويش بگذرد. آيا دلايل نتيجه‌گرايانه‌‌اي وجود دارد يا وظايف و فضايلي هستند كه انسان را به ايثارگري مي‌رسانند در پاسخ به اين پرسش؛ بر اساس نظريه‌ها و دسته‌بندي‌هاي رايج اخلاق هنجاري اين مسئله، ارزيابي و تحليل شده است. ارزيابي‌ و تحليل آيات و روايات نشان مي‌دهد كه در اخلاق نقلي، دليل واحدي براي ايثارگري نيست بلكه دلايل متفاوتي براي ايثارگري وجود دارد. در برخي موارد، ايثارگري به دلايل نتيجه‌گرايانه است.عامل به دنبال كسب منافعي است كه اين ايثارگري در مواردي از جمله كسب منافع اخروي ارزشمند است. در مواردي نيز ايثارگري به دلايل وظايف‌گرايانه مانند اقتضاي امرالهي يا عقل است. در مواردي نيز مي‌توان گفت كه منش و شخصيت ايثارگرايانه است كه فرد ازخودگذشتگي مي‌كند و پرواي ديگران را دارد.